“Hükümet memura son dakika golü attı ve eşit işe eşit ücret uygulaması son buluyor” diye haber sitelerinde bir haber yayınlandı. Aslına bakarsanız, eşit işe eşit ücret söyleminin gündeme gelmesi ile birlikte Milli Eğitim Bakanlığı GİH (şefler, müdürler) sınıfında görev yapan yöneticiler, 2006 yılından beri her yıl son dakika değil, göstere göstere gol yiyorlar. Denge tazminatı (ek ödeme) arttıkça goller geliyor. Hem de genel geçer kurallara uygun olmayan goller yiyorlar.

  Anayasanın 55. maddesinde ifadesini bulan eşit işe eşit ücret ilkesinden ne anlaşıldığını merak ediyorum doğrusu! Uygulamada bir çarpıklık var. Eşit işe eşit ücret derken sapla saman birbirine karıştırılıyor. Eşit işe eşit ücretin anlamı; astların maaşını arttırarak üst pozisyonda görev yapan yöneticilerin maaşlarına eşitlemek olmasa gerek! Bundan da ast pozisyonunda görev yapan memurlar daha çok maaş alıyorlar, sonucunu da çıkarmayalım. Bütün çalışanlar insanca yaşayacak kadar ve emeğinin karşılığını almalıdır. Ancak son dönemlerde üst görevlerde bulunan Milli Eğitim Bakanlığının GİH sınıfında görev yapan yöneticiler(Şef-Müdür) adeta cezalandırıldı. Şimdi gündemde ek ders ücretlerinin arttırılması ile ilgili çalışma var. Taslak yayınlandı. Yorumları ve açıklamaları okuyunca şaşırıyorum. Milli Eğitim Bakanlığı GİH te görev yapan yöneticiler ek ders ücreti istemiyorlar. Makam Tazminatı/Eğitim Yönetimi Tazminatı adı altında ödeme istiyorlar. Ben bunu bu köşeden yüz bin defa da yazsam yine birileri derse girmeden ek ders ücreti ödenir mi diye ahkâm kesecek. Bazı yorumları okuyunca, derse girmeden ek ders ücreti alanlar kâfirdir diyecekler! Diye de korkuyorum! Adı ek ders ücreti olunca bilen bilmeyen herkes konuşuyor. Derse girmeden ek ders ücreti alınır mı? Diye. Oysa bu görevlerde çalışan yöneticilerin toplam maaşının ne kadar olduğunu bilen var mı acaba?  Derse girmediği halde ek ders ücreti alıp aynı zamanda ek ödeme alan EÖH yöneticiler de var. İğneyi kendimize çuvaldızı başkasına batırmayalım.

  04/07/2006 tarihli ve 26128 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı ile denge tazminatı uygulamasının başlamasından sonra maaşlar iyice arapsaçına döndü. Milli Eğitim Bakanlığında genel idare hizmetleri sınıfında çalışan yöneticilerin mağduriyeti oluştu. Şefler, memurlar kadar maaş alırken şube müdürleri ve üst kadrodakiler ise astları olan okul müdürlerinden ve öğretmenlerden daha az maaş almaya başladılar. Şef 1290TL (ek ders dahil, 5/3 bekar %20lik dilime girmiş)  toplam maaş alırken emsali derecedeki VHKİ memur1ar 1230TL maaş almaktadır. Pansiyonlu okul müdürleri toplam 2600–2700 TL (ekders dahil ¼ evli, iki çocuklu, eşi çalışmıyor ) maaş alırken, kadro emsali olan ilçe milli eğitim müdürü, şube müdürü 2200 TL civarında maaş almaktadır. Herhalde eşit işe eşit ücretten kast edilen bu değildi. Ama iş bu noktaya geldi!

  İl-ilçelerde görev yapan şube müdürü ve il milli eğitim müdür yardımcısı ile ilçe milli eğitim müdürleri, emsalleri olan diğer ilçe müdürlerinden de daha az maaş almaktadırlar. Aslında yaptıkları iş yüküne de baktığınızda ilçe milli eğitim müdür ve şube müdürlerinin iş yükünün daha fazla olduğunu görmekteyiz. İlçe tarım müdüründen, yazı işleri müdüründen, mal müdüründen ve müftüden yetki ve sorumluluk olarak ilçe milli eğitim müdürü daha yetkili ve daha sorumludur. İl ya da ilçelerde en fazla personeli bulunan kurum; milli eğitim müdürlükleridir. Dolayısıyla en fazla ödenek milli eğitim müdürlüklerine gelmektedir. Hele 5018 sayılı yasadan sonra mali sorumlulukları daha da artmıştır. Ama ilçe milli eğitim müdürleri; mal müdürleri kadar maaş alamamaktadırlar. Aynı şekilde şeflerde mal müdürlüğünde görev yapan şeften daha az maaş almaktadırlar. Mal müdürlüğünde çalışan şefin iş yüküne bir bakın. Milli eğitim müdürlüklerinde görev yapan şeflerin yarısı kadar iş yükü yoktur. Ama mal müdürlüğünde görev yapan şef daha fazla maaş almaktadır.

  Eşit işe eşit ücret ilkesini dayanak göstererek sadece ücretleri eşitlemeye çalışmak büyük bir adaletsizliğe yol açmaktadır. İşlerin eşit olmadığı, yetki ve sorumlulukların eşit olmadığı görevlerde çalışanların maaşlarını eşitlemeye çalışmak, iş barışını baltalamaktadır. Makamların değerini azaltmaktadır. Makamların statüsü çoğu zaman o makamların gelirleri ile doğru orantılıdır. Bu durum makamların statüsünü yerle bir etmektedir. Görevde yükselirken gelirin düşmesinin akılla, mantıkla izahı yoktur.

  Maliye Bakanlığı yetkililerinin bunu görmesi lazımdır. Bu konuda diğer bakanlıkların yaptığı çalışmaları desteklenmelidir. Şu günlerde gündemde olan ek ders saatlerindeki değişiklik virgülüne dokunmadan kabul edilmelidir. Milli Eğitim Bakanlığı GİH te çalışan yöneticiler için teklif edilen haftalık 40 saatlik ek ders ücreti değişikliği kabul edilmelidir.  Bu görevlerde çalışanlar ek ders ücreti istemiyor ama ek ders saatlerinde değişiklik yapılacaksa da bu 40 saat olmalıdır.

  Ayrıca Maliye Bakanlığının çalışanlarının diğer bakanlıklarda çalışanlardan daha fazla maaş almasının nedenini de doğrusu anlamıyorum. Hizmetlisinden, müdürüne kadar mal müdürlüklerinde görev yapanlar, Milli Eğitim Bakanlığında görev yapanlardan ne kadar fazla görev yapmaktadırlar ya da nasıl daha fazla sorumlulukları var, anlamış değilim. Ücretler konusunda bir kast sistemi oluşmuştur. Bir okuldaki hizmetli en az 10 kadar sınıfın temizliği ve okulun kaloriferi ile uğraşırken, maliye de çalışan hizmetli ne kadar fazla iş yapmaktadır ki milli eğitimde çalışandan daha fazla maaş almaktadır. Şu mantıkta sosyal devlet ilkesi ile bağdaşmamaktadır; “suyun başında olan küpünü doldurur” söylemi de burada yanlıştır.

  Maaşlardaki bu adaletsizliği görünce  “eşit işe eşit ücret ” söyleminin sadece hikâyeden ibaret olduğunu düşünüyorum. Umarım yetkililerde sadece düşünmek ile kalmaz, gereğini yapar!

  Güney Kafkasya’da kalıcı istikrarın ve bölgesel işbirliğinin önündeki engellerden biri olan Ermenistan-Azerbaycan Yukarı Karabağ sorununun ve bunun yol açtığı bölgesel istikrarsızlığın Azerbaycan Cumhuriyeti’nin bağımsızlığı, toprak bütünlüğü ve sınırlarının dokunulmazlığı temelinde, barışçıl yöntemlerle çözüme kavuşturulmasına önem verdiklerini ifade etmişler, Ermenistan-Azerbaycan Yukarı Karabağ sorununun çözümünün Avrasya coğrafyasında barış, istikrar ve refahın sağlanması yönünde somut bir ilerleme oluşturacağına dair inançlarını yinelemişlerdir. Toplantıda, katılımcı ülkeler arasındaki dostluk ve iş birliğinin geliştirilmesinin yanı sıra ikili, bölgesel ve uluslararası konularda ortak değerlendirmeler yapıldı.Toplantının ardından imzalanan 60 maddelik bildiride, Tük Dili Konuşan Ülkeler Konseyinin İstanbul’da çalışacak olan sekretaryasına ilk Genel Sekreter olarak Türkiye’nin teklif ettiği Büyükelçi Halil Akıncı’nın atanması onaylanmış, Nahçıvan Anlaşmasının imzalandığı gün olan 3 Ekim’in Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Günü olarak kutlanmasını başkanlar teşvik etmeyi karalaştırmışlardır.

  Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından imzalanmıştı. Erdoğan, “Türkiye ile Azerbaycan dünya üzerinde emsali bulunmayan nitelikte ilişkileri olan iki kardeş ülkedir ve Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi bu kardeşliği taçlandıran kalıcı bir eser olacaktır. Bu düşüncelerle Türkiye-Azerbaycan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi’nin gerek ikili ilişkilerimiz, gerekse bölgesel işbirliği adına hayırlara vesile olmasını temenni ediyorum” diye konuştu.   Görüşmelerde en önemli adımlardan bir tanesi, Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi’nin kurulması konusunda alınan karardır.  Bu konuda çalışmalar yoğun bir şekilde devam ediyor.  Azerbaycan Devlet Başkanı Aliyev’in, İstanbul ziyaretinde bunun temelini atılmış olacak. Bu işbirliği Türkiye-Azerbaycan arasında geleceği kuşatan en önemli adım olacaktır.  Uluslararası ekonomik krizde Azerbaycan güçlü çıkan, fırsatı iyi değerlendiren ülkelerden birisi oldu. Türkiye de bu işi en az zararla atlatan bir ülke oldu.    

  “Türkiye ile Azerbaycan, dünya üzerinde emsali bulunmayan nitelikte ilişkileri olan iki kardeş ülkedir ve Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi, bu kardeşliği taçlandıran kalıcı bir eser olacaktır” dedi.Terörizm, aşırıcılık, insan ticareti ve yasadışı göç,  uyuşturucu ve psikotropik maddeler, ateşli silah kaçakçılığı ile sınıraşan örgütlü suçlar da dâhil olmak üzere, her türlü suçun yarattığı uluslararası güvenliğe yönelik tehditlerle mücadelede işbirliğinin ve ortak mücadelenin önemini bir kere daha vurgulamışlar ve bu amaçla kendi aralarında ve uluslararası toplumla dayanışmanın önemini teyit etmişlerdir. 

  Sınırların zorla değiştirilmesinin kabul edilemeyeceğine dair tutumlarını tekrar vurgulamışlar, uluslararası toplumun, barış ve istikrarı, devletlerin egemenliğini ve toprak bütünlüğünü tehdit edebilecek saldırılarla mücadelesinin güçlendirilmesinin küresel güvenliğin tesisindeki belirleyici bir unsur olduğuna dair inançlarını kaydetmişlerdir. Türk Dili Konuşan Ülkelerin ortak hassasiyetlerinin uluslararası kuruluşların gündeminde daha fazla yer alması için bölgesel ve uluslararası kuruluşlarda ortak tutum belirlenmesinin önemine dikkat çekmişlerdir. Bu bağlamda, uluslararası toplantılar öncesinde, bir araya gelerek işbirliği olanaklarının görüşülmesinin, ilişkilerin geliştirilmesi ve güçlendirilmesi açısından yararlı olacağını dile getirmişlerdir.

  Kazakistan’ın 2010 yılında AGİT Dönem Başkanlığı’nı üstlenmesinin ve başarıyla sürdürmesinin AGİT katılımcı ülkelerinin Kazakistan’a duydukları güvenin somut göstergesi olduğunu vurgulayarak, Kazakistan’ın AGİT Dönem Başkanlığı’ndaki başarısının devam etmesini dilediklerini belirtmişlerdir. AGİT İstanbul Zirvesinden on bir yıl sonra ilk AGİT Zirvesinin Astana’da yapılması kararı dolayısıyla AGİT Dönem Başkanı Kazakistan’ı tebrik etmişler, 2010 yılında Kazakistan’ın liderliğinde Avrupa güvenliğine ilişkin olarak sürdürülen diyaloğun Astana Zirvesi’nde alınacak kararlarla daha ileri bir aşamaya ulaşmasını umduklarını ifade etmişlerdir.Asya’da İşbirliği ve Güven Artırıcı Önlemler Konferansı’nın (CICA) Asya kıtasında barış ve istikrara artan katkılarının önemini teyit ederek, CICA’nın bir siyasi diyalog forumu olarak, işbirliğine dayalı güvenliğin sağlanması yönündeki çabalarına aktif destek beyan etmişlerdir.İstanbul Zirvesi ile CICA Dönem Başkanlığı’nın bir Türk Cumhuriyeti’nden, bir başka Türk Cumhuriyeti’ne geçmiş olmasından duydukları memnuniyeti ifade etmişler, Kazak Dönem başkanlığında kurumsallaşmasını başarıyla tamamlayan CICA’nın, şimdi eylem aşamasına geçmiş olduğuna atıfla, Asya’da güven arttırıcı önlemlerin hayata geçirilmesinde üstlenilmiş olan öncü role ve sorumluluklara işaret etmişlerdir.

   Kazakistan’ın 2010 AGİT Dönem Başkanlığı ile Türkiye’nin 2010-2012 CICA Dönem Başkanlığının Avrasya güvenlik kuşağındaki merkezi konumlarının ülkelerini çok taraflı işbirliği platformlarında dayanışma içinde, daha aktif olmaya teşvik ettiğini dile getirmişlerdir. Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı’nın (TÜRKSOY) ortak değerlerin ortaya çıkarılması, zenginleştirilmesi, yaygınlaştırılması ve tanıtılması ile Türk Dili Konuşan Ülkeler ve halklar arasındaki kültürel işbirliğinin derinleştirilmesi için önemli bir görevi yerine getirdiğini yinelemişlerdir. Dünya medeniyetlerinin gelişimine önemli katkılar sağlayan zengin Türk kültür mirasının muhafazası ve Türk Kültürünün desteklenmesi amacıyla Bakü’de özel bir Vakfın kurulmasını amaçlayan girişimin hayata geçirilmesinin önemini teyit etmişlerdir. TÜRKSOY’un 2012 yılı için Astana’yı Türk Kültür Başkenti olarak ilan etme önerisini desteklemektedirler.

  Türk Parlamenterler Asamblesi (TÜRKPA) Sekretaryasının Bakü’de faaliyete geçmesinden duydukları memnuniyeti dile getirmişler ve TÜRKPA’nın, Türk Dili Konuşan Ülkelerin parlamentoları ile diğer ülkelerin parlamentoları arasındaki işbirliğinin geliştirilmesine katkı sağlayacağını kaydetmişlerdir. Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi’nin İstanbul’da yerleşik Sekretaryası’nın kuruluş çalışmalarının son aşamaya gelmesinden duydukları memnuniyeti dile getirmişler ve Sekretarya’nın ilk Genel Sekreteri olarak, Nahçıvan Anlaşmasının yürürlüğe girmesinin ardından resmi olarak görevini üstlenecek olan Türkiye’nin adayı Büyükelçi Halil Akıncı’nın atanmasını onaylamışlardır.Türk Dili Konuşan Ülkeler Dışişleri Bakanlarına, Nahçıvan Anlaşması’nda öngörülen ilgili belgelerin sonuçlanması ve kabul edilmesi hususunda talimat vermişlerdir.

  Ticaret ve ekonomi alanındaki ilişkilerin eşitlik ve karşılıklı çıkar ilkeleri temelinde geliştirilmesi ile sanayi, tarım, ulaştırma, iletişim, hidroelektrik, alternatif enerji ve turizm dahil olmak üzere tüm alanlardaki işbirliğinin genişletilmesine dair niyetlerini ifade etmişlerdir.   

  Türk Dili Konuşan Ülkelerin dinamik bir şekilde gelişmekte olan ekonomilerinin, muhtelif alanların yanı sıra iş sahasında işbirliğinin geliştirilmesi açısından uygun şartlar yarattığını kaydetmişler ve mevcut potansiyelin azami ölçüde kullanılmasının önemini teyit etmişlerdir.Ekonomik işbirliğini geliştirmek amacıyla Türk Dili Konuşan Ülkeler İş Konseyi’nin kurulmasını kararlaştırmışlardır.Özel sektöre yeni fırsatlar yaratılması ve petrol dışı sektörlerde kalkınmanın desteklenmesi amacıyla İstanbul’da “Türk Dili Konuşan Ülkeler Kalkınma Bankası” ve ortak bir Sigorta Şirketi kurulması imkanını araştırmayı kararlaştırmışlardır.

  Avrupa’nın enerji güvenliğini temin eden Hazar havzası enerji kaynaklarının artan önemini teyit ederek, stratejik Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı ve Bakü-Tiflis-Erzurum doğalgaz boru hattının küresel enerji güvenliğine ve bölge ülkelerinin sürdürülebilir ekonomik kalkınmalarına hizmet ettiğine dair inançlarını dile getirmişlerdir.  Bu çerçevede, Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattının kapasitesinin arttırılmasının ve sözkonusu boru hattının Aktau limanıyla bağlantısının önemine dikkat çekmişlerdir. Türk Dili Konuşan Ülkeler arasındaki ulaşımı kolaylaştıracak olan ve 2012 yılında hayata geçirilmesi planlanan Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu bağlantısının aynı zamanda Avrasya bölgesindeki ticaret hacmini arttıracağını, bölgesel kalkınma ve ekonomik işbirliğini kolaylaştıracağını dile getirmişler ve demiryolu bağlantılarının kısa bir zamanda tesis edilmesi   BM Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilatı (UNESCO) Yürütme Kurulu 2011-2015 dönemi üyelikleri için Ekim 2011’de yapılacak seçimlerde Türkiye’ye destek verdiklerini beyan etmişlerdir. BM İnsan Hakları Konseyi’ne 2012-2015 dönemi üyelikleri için 2012’de gerçekleştirilecek seçimlerde Kazakistan’ı ve 2013-2016 dönemi üyelikleri için 2013’te gerçekleştirilecek seçimlerde Türkiye’yi desteklediklerini dile getirmişlerdir.

  Azerbaycan Cumhuriyeti ile Kırgız Cumhuriyeti’nin, 2011 yılında gerçekleştirilecek seçimlerde 2012-2013 Dönemi ve Kazakistan’ın 2016 yılında gerçekleştirilecek seçimlerde 2017-2018 Dönemi Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Geçici Üyeliklerine adaylıklarını ciddiyetle değerlendireceklerini teyit etmişlerdir. “Türkiye ile Azerbaycan, dünya üzerinde emsali bulunmayan nitelikte ilişkileri olan iki kardeş ülkedir ve Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi, bu kardeşliği taçlandıran kalıcı bir eser olacaktır” dedi.Türkiye-Azerbaycan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi Kuruluşu Anlaşması,   alınan kararlar son derecede önemlidir.

  Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Azerbaycan ziyareti ilişkileri geliştirme konusuna yeni bir ivme kazandırdı. Azerbaycan – Türkiye ilişkileri çok önemlidir. Türkiye, Azerbaycan’ın ciddi stratejik ortağıdır. Dini, dili, kültürü aynı olan iki kardeş devlettir. Gücünü ve işbirliğini zengin tarihimizden alıyor. Türkiye–Azerbaycan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi Kuruluşu Anlaşması sonuçlarının son derece önemli olduğu kanısındayım. Türkiye–Azerbaycan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi Kuruluşu Anlaşması , ilişkileri geliştirme konusuna yeni bir ivme kazandıracak.

  Çocukluğumuzda ve ilk delikanlılık yıllarımızda Ferdi Tayfur, Orhan Gencebay dinlerdik… Kasetleri dışında yasaktı yaptıkları müziği yaymaları ama onlar çocuğundan gencine, orta yaşlısından yaşı geçkinine, kadınından erkeğine kadar oldukça geniş bir kesime hitap ediyorlardı… Ucu çıkmaz sokak olan yoksul mahallelerimizde yaşanan gizli aşkların en güzel tercümanıydı onların şarkıları… Ve alın teriyle kazanıp biriktirdiği parasıyla “Murat 124″ alan komşumuz “hatasız kul olmaz“ yazdırıvermişti arka cama, beyaz yağlı boya ile… Alın terimizin en iyi sembolüydü onların ettiğin sözler…

  Ferdi Tayfur’un “Çeşme” adlı şarkısına yaptığı film Türk Sinema tarihinde en uzun süre gösterimde kalan ve en çok ağlatan film unvanını halen korumaktadır… Kara bıyıklı, mahzun bakışlı mahallemizin delikanlıları gibi görünürlerdi gözümüze… Onlar hakkında kötü hiçbir şey yazılmazdı gazetelerde, hep güzel şeylerde geçerdi adları… Halen de öğle…

  Yaptıkları müziğe arabesk denildi… Ve halkı karamsarlığa, isyana teşvik ettikleri gerekçesi ile yasaklandı yaptıkları müzik… Uzun yıllar yasaklı kaldılar… Lise yıllarında koskocaman Ankara’da Orhan Gencabay kartpostalı bulamadığımı dün gibi anımsarım…

  Mütevazı göründüler gözümüze hep… Lüks mekânlarda, tüm değerlerimize aykırı pozlar vermediler hiç… Bir birleri hakkında ağza alınmaz laflar etmediler… Kendilerine kurşun sıkanlara bile “beyefendi “dediler…

   Yaptıkları müzik, esasında bizi anlatıyordu… Her halimizle… Yoksulluğa, çaresizliğe dairdi… Ve aşka dairdi… Aşk ıstırabına dairdi… Bu ülkede tüm bunların birer sorun olmadığını kim iddia edebilir?!… Onlar görmek istemediğimiz ve sürekli bastırdığımız zaaflarımızın müziğini yaptı… Onlar bizim gerçeklerimizi bir tokat gibi inadına melodilerle suratımıza patlattı… Ama bizler sindiremedik, Adananın köylüğünden ya da Samsun’un bir balıkçı kasabasından ya da Urfa’da mağaradan bozma bir evde doğan birinin bize bizim en acı, en sevimsiz hallerimizi anlatmasına… Kendilerini entelektüel sınıfına ait hissedenler, sevgilinin hasretinin “Bende özledim bende-resmin var şu an elimde” formatıyla, yalın ve samimi itirafını sindiremedi… Arabesk müziğin enikonu analizi yapılmadan infazı yapıldı…

  Çocukluğumuzun ve ilk aşklarımızın tanığı müziğin temsilcileri halen aynı işi aynı inatla yapıyor… Yine aynı mütevazılıkte ve yine toplumsal değerlere azami saygı göstererek yapıyorlar işlerini… Ve yine en çok dinlenenler arasındalar…

  Entelektüalizm denilen şey… Zorlamayla olan… Kalıplara sıkıştırılacak bir şey değildir… Tam aksine yaşadığınız toplumu ve toplumun taleplerini anlamakla ilgili ve özgür kararlar vermekle ilgili bir konudur…

   Ekmek davası uğruna yurdundan yuvasından ayrılmış birine sevdasını dile getiren;

   Gurbetin kahrını sen çekemezsin

   Düşer bir kötüye çürür gidersin

   Ellerin koynunda nasıl yatarsın

   Bırak şu gurbeti garip sevdiğim  

   Mısraları kadar daha etkili ne olabilir ki…

   İşe yaşadığımız toplumu kabullenmek… Anlamak… Ve anladıkları dilden konuşmakla başlamak lazım… Hani çok bilinen bir tabir vardır “üçüncü sınıf kafalarla birinci sınıf işler yapılmaz” diye…

  Yeni jeopolitik değişikliklerin yaşandığı bu dönemde dünya siyasi ve ekonomik gücünün önemli bölümü toplamış Avrupa ne kadar öneme sahipse, artık Asya bölümü de bundan az olmayan bir önem taşımaktadır.

  “Soğuk Savaş” sona erdikten sonra şekillenen yeni dünya düzeninde Türkiye ve Azerbaycan’ın jeopolitik önemi yeterince artmıştır. Bu her şeyden önce, belirtilen ülkelerin bulunduğu arazi, bu bölgede büyük devletlerin çıkarlarının çatışması ile ilgili olmuştur.Türkiye ve Azerbaycan’ın jeopolitik konumunu güçlendiren faktörlerden biri de, onun Hazar-Volga su yoluna, Karadeniz üzerinden Akdeniz ve dünya okyanusuna çıkışının olmasıdır.

  Batı-Doğu uygarlıklarının, Avrupa ve Asya kıtaları arasında, kuzey-güney, doğu-batı ulaşım kesişme noktasında bulunan Türkiye ve Azerbaycan sahip oldukları stratejik coğrafi ilgiyi çekmiş, çeşitli zamanlarda farklı işgalci güçlerin işgallerine maruz kalmıştır. Bu ülkeler hem askeri-stratejik açıdan, hem de ekonomik ve kültürel açıdan dünya uygarlığına önemli katkılar vermiş ve bugün de gerek bölgede ve gerek se de dünyada yaşanan süreçlere bu veya diğer şekilde katılıyorlar.

  Türkiye ve Azerbaycan çok önemli stratejik öneme sahiptir. Onların sahip oldukları arazi mensup oldukları bölgeye dahil olan ülkelerden herhangi birini gözaltında tutmak için çok avantajlıdır. Bu ülkelerin coğrafyası Güneydoğu Avrupa, Akdeniz havzası ve Balkanlar, Yakın ve Orta Doğu, Güney Kafkasya bölgeleriı gibi çok geniş bir araziye doğrudan etki göstermek olanağı yaratıyor.

  Bu bölgede yaşanan jeopolitik rekabete İran ve Rusya’nın örneğine baktığımızda, bu iki devletin Kafkasya bölgesinde stratejik çıkarları çarpışıyor. Fakat taktik çıkarları örtüşüyor. Her ikisinin stratejik çıkarları bu bölgeyi kendi etkileri altına almaktır. Taktik çıkarlarına gelince, bağımsız ve güçlü Azerbaycan devletinin oluşması onların hiçbirinin çıkarınca değildir. Çünkü, bağımsız Azerbaycan Devleti Batı ile sıkı işbirliği yapıyor ve bu onlar tarafından olumsuz karşılanıyor. Azerbaycan bağımsız olması, kendi doğal kaynaklarını bağımsız kullanması Rusya ve İran’ın stratejik planlarına uymuyor. Bu nedenle de her ikisi Ermenistan’a yardım ediyor (1)

 Türkiye’nin Rusya ile qeçmişte bir takım sorunlar yaşamış  ve  savaşlar yapmıştı. Ama ilişkilerin son zamanlarda olumlu yönde gelişmesi Azerbaycan’ın bölgesel konumlarının güçlendirilmesi açısından da önemlidir.

  Türkiye-Rusya ilişkilerinin gelişme dinamigine dikkat edersek, soğuk savaş yıllarında bu ilişkilerin ideolojik çatışma düzleminde olduğunu, geçen yüzyılın 90’lı yıllarında ekonomik işbirliği, jeopolitik rekabet aşamasına geçtiğini ve  XXI yüzyılın başlarında ise çok taraflı ve stratejik işbirliği dönemine girdiğini görmek mümkündür.

  Şüphesiz ki, Türkiye-Rusya ilişkilerini sorunsuz olarak algılamak mümkün değildir.Rusya-Ermenistan askeri işbirliğinin genişletilmesi ve bunun bölgede güçler oranına olumsuz etki göstermesi, Karabağ sorunun çözümünde Moskova’nın tam adil olmayan tutumu, Azerbaycan’ın karbohidrogen kaynaklarının istismar edilmesi ve dünya pazarlarına çıkarılmasına Kremlin engellemek girişimleri Ankara-Moskova ilişkilerine de etkisiz kalmıyor.

  Türkiye’nin Batı devletleri, özellikle de ABD ile müttefikliyi Azerbaycan’ın da dış politika alanında işbirliğini etkiliyor. Bir olguyu da belirtmeliyiz ki, Türkiye’yi jeopolitik açıdan Kafkasya’dan ayrı düşünülemez. Kafkasya bölgesi Türkiye’nin dış politikasına etkilemekle beraber, bölgede Türk halklarının mevcutluğunu onun iç siyasetinde de önemli role sahiptir. Ayrıca, bu bölge Türkiye’nin Orta Asya’nın Türk devletleri ile doğrudan temas kurmasına önemli bir köprü rolünü oynuyor.

 Kafkasya Bölgesi jeopolitik açıdan çok önemli bir bölgedir ve Kafkasya bölgesi, hem zengin petrol havzası, hem de Basra Körfezi’ni kontrol altına ala bilen bir konuma sahiptir (2, 2). Türkiye Kuzey Kafkasya’da yaşanan anlaşmazlıkların, Abhazya, Güney Osetya, Dağlık Karabağ sorununu kendisinin ulusal çıkarlarına ve güvenliğine karşı olan olay olarak görüyor. Türkiye kendisinin Kafkaslarda ve Orta Asya’da nüfuzunun sürdürülmesinde  Azerbaycan’ı doğal müttefik gibi görüyor. Bu açıdan da Türkiye farklı alanda ilişkilerin kurulmasına ilgi gösteriyor, fakat Türkiye Kafkasya’da Rusya ve İran faktörleri ile karşılaşıyor. Bundan dolayı NATO’nun Doğu’ya doğru ilerilemesiyle ilgilidir. Türkiye Kafkasya’da nüfuzunu güçlendirmek için ABD’nin Doğu politik stratejisinin hayata geçmesinde yardımcı rol oynuyor.

  Türkiye ile Azerbaycan arasında kapsamlı işbirliğinin gelişmesi Türk dilli  halklar üzerinde Rusyanın siyasi, ekonomik kontrolünü zayıflatıyor, Türkiye’nin geostrateji çıkarları ile Rusya’nın geostrateji çıkarları çarpışıyor.

  Azerbaycan ve Türkiye arasındaki ilişkiler bugün de gelişmektedir. Dünyada soğuk savaşdan sonra oluşmuş siyasi düzeninin çağdaş durumunda her iki ülkenin bölgede ve dünyada yaşanan gelişmelere aynı tutumdan yanaşmaları, onların güvenliği için tehdit yaratan sorunları birlikte çözmek doğrultusunda gerçekleştirdikleri etkinlikler önem arz etmektedir. Her iki taraf mevcut realitelere ilkesel tutum sergiliyor. Bunu doğrulayan etkenlerden biri de resmi Ankara’nın Ermenistan-Azerbaycan, Dağlık Karabağ sorununun çözümü ile ilgili tutumudur. Azerbaycan’ın haklı tezini net şekilde savunan Türkiye yöneticileri Dağlık Karabağ sorunu adil, uluslararası hukuk ilkeleri temelinde, Azerbaycan’ın toprak bütünlüyü çerçevesinde çözümünü bulmayınca saldırgan Ermenistan’la diplomatik ilişkilerin kurulmasının mümkünsüzlüğünü defalarca beyan etmişlerdir. Ayrıca, Türkiye Ermenistan işgalcilik politikasını sürdüreceği süre zarfında onunla sınırların açılmayacağını da dünya kamuoyunun dikkatine ulaştırmıştır. Üstelik, bu öyle bir ortamda gerçekleşiyor ki, dünya güçleri tarafından, özellikle de Avrupa Birliği ve ABD tarafından Türkiye’ye Ermenistan’la sınırları açmak için baskılar ediliyor, fakat Ankara kendi prensiplerinden taviz vermeyerek, sınırların açılması için Dağlık Karabağ’dan işgal güçlerinin çekilmesini şart gibi ileri sürüyor. Bu da, Türkiye ve Azerbaycan arasındaki ilişkilerin stratejik nitelik taşıdığını bir kez daha gösteriyor.

  Azerbaycan Cumhuriyeti de, Türkiye’ye yönelik baskı ve tehditleri kendi sorunları olarak kabul ediyor ve onların giderilmesi yönünde Ankara’ya her türlü siyasi desteği veriyor. .ABD Meclisi Dış İlişkiler Komitesi’nde sözde “Ermeni soykırımı” nın tanınmasını öngören yasa tasarısı Azerbaycan’da net olarak olumsuz karşılanmış, buna resmi düzeyde protesto bildirilmiştir. İşte bu dayanışma sonuçta Ermenilerin ve onların yandaşlarının sundukları projelerin reddedilmesi ile son bulmuştur.

  Türkiye’nin, çözüm yönünde Azerbaycan’ın yardımını daima hissettiği sorunlardan biri de Kuzey Kıbrıs meselesidir. Azerbaycan’ın Kuzey Kıbrıs’ın tecrit durumundan çıkarılması, ya da dünya topluluğu tarafından tanınması ya da Kıbrıs meselesinin, adanın Türk toplumunun çıkarları da dikkate alınarak çözümlenmesi için Ankara’ya destek vermesi de iki ülke arasındaki ilişkilerin stratejik karakterini gösteriyor.

  Azerbaycan ile Türkiye arasındaki stratejik ilişki, ister geçmişte, ister günümüzde bazı çok ciddi denemelerden çıkmıştır. Türkiye ile Ermenistan arasında sınırın açılmaması bir takım güçlerin, özellikle de Ermeni lobisinin etkisi altında olan güçlerin, kitle-iletişim araçlarının Azerbaycan-Türkiye ilişkilerinin bozulmasına yönelik faaliyetleri için bahane olmuştur, fakat bu yönde gösterilen çabalar sonuçsuz kalmıştır.

  Türkiye genç Azerbaycan devletinin güçlenmesini istiyor.  Bu anlamda, Türkiye’nin Azerbaycan’da gerçekleştirilen ordu kuruculuğuna yaptığı katkılar da vurgulanmalıdır. Azerbaycan ordusunun temellerinin oluşturulmasında, subay kadrosunun hazırlanmasında Türkiye hep yardım göstermiş ve göstermektedir.  Bu ilişkilerden memnun olmayan devletler de vardır. Türkiye –Azerbaycan ilişkilerine mane olmaya çalışyorlar ve bazen de başarılı oluyorlar. Şöyle ki, Ermenistan ve onları savunan devletler  Türkiye-Azerbaycan askeri işbirliğini öne sürerek Ankara’nın Ermenistan-Azerbaycan, Dağlık Karabağ sorununun çözümüne katılmasına itiraz ediyorlar. Bu sorunun ayarlanması ile uğraşan devletlerin ve kurumların sivil adil konumlarının sonucudur ki, Türkiye bugün AGİT Minsk Grubu’nun eşbaşkanları sırasında yoktur.

  Türkiye ile Azerbaycan arasındaki stratejik ilişkiler sadece bu iki ülkenin değil, hem de genel olarak Güney Kafkasya bölgesinde güvenlik ve istikrarın korunması açısından özel öneme sahiptir. Ankara ile Bakü arasındaki mevcut ilişkilerde her-hangi değişikliğin olması söz konusu bölgedeki güçler oranında ciddi değişikliklere yol açmaktadır.Aksine, bu işbirliğinin daha da genişletilmesi Güney Kafkasya’da mevcut anlaşmazlıkların giderilmesine, barış ve istikrarın korunmasına yardım edebilir. Şöyle ki, Türkiye-Azerbaycan stratejik işbirliğini Rusya-Ermenistan-İran birliğinin bölgedeki gelişmeleri tamamen kendi kontrolüne almasının önünü ala bilecek güce sahiptir.

  Yirminci yüzyılın sonuna doğru yaşanan hızlı ve köklü değişiklikler hem Türkiye için kendi üzerine çeşitli yükümlülüklerin almasına neden olmuş, hem de yeni olanaklar ve ufuklar açmıştır. Türkiye’nin Avrupa-Atlantik ve Avrasya mekanında özel bir yeri var. Türkiye, batı toplumuna entegrasyon yolunu tutmuş, ayrıca İslam dünyasının demokratik, laik ve çağdaş devletidir. Türkiye ayrıca, Balkanlar’da, Kafkasya’da ve Orta Asya’da Türk dilinde konuşan 200 milyonluk halk için örnektir. Söylenenleri dikkate alarak belirtmek gerekir ki, “Avrasya’nın Balkanları” denen Güney Kafkasya bölgesinin önemli devleti olan Azerbaycan ile Türkiye arasındaki stratejik işbirliği yeni dünya düzeninin sağlandığı ve küreselleşmenin genişlediği bir dönemde son derece önemlidir.

Kaynakça

1. Guluzade V. Geleceğin ufukları. Bakü: Azerbaycan, 1999, 288 s.
2. Yaner S., Türk-Rus ilişkilerinde gizli güç Kafkasiya.İstanbul: Trend Matbaası, 2002, 256 s.