Sovyetler Birliği`nin dağılması ve “Soğuk Savaş”ın sona ermesi uluslararası ilişkiler sisteminde nicel ve niteliksel açıdan değişikliklerin yaşanmasına neden oldu. Post-sovyet mekanında yeni bağımsız devletlerin ortaya çıkması, onların bölgesel ve küresel gelişmelerin önemli aktörlerine dönüşmesi bu değişikliklere örnek olarak gösterilebilir. Soğuk Savaşın sona ermesi ile başlayan yeni dönemde Avrasya`nın merkezinde yer alan Orta Asya ve Kafkasya bölgeleri doğal kaynakları ve jeopolirik konumu ile dünyanın dikkat merkezine yeleşmiştir. Bu gelişmeler işığında Gürcistan devlet bağımsızlığını yeniden elde etmiş, uluşlararası sistemin önemli subjelerinden birine dönüşmüştür. 1990’lı yıllarda dünyada görülen ekonomik ve politik değişim içerisinde en önemlisi Sovyetler Birliği’nin (SSCB) dağılması hareketi olmuştur. 1991 yılında Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla bölgede yeni bir süreç yaşanmaya başlamıştır. Sovyetler Birliği dünyada geniş bir coğrafi alanı kapsayan ve içerisinde pek çok topluluğu bir arada barındıran bir devlet olması nedeniyle burada oluşan değişimler tüm dünyayı yakından etkilemiştir.
Geçmişte Sovyetler Birliği içinde yer almış olan bu ülkeler Sovyet rejiminin çöküşü sırasında önce egemenliklerini, sonra da bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. Bağımsız devlet statüsünün kazanılması ile birlikte bir yandan ekonominin yeniden yapılanması “merkezi planlı ekonomiden piyasa ekonomisine geçiş” diğer yandan da “hukukun üstünlüğü” ve “demokratik ilkeler”e dayalı yeni bir devlet kurulmasına yönelik gelişmeler aynı zamanda gündeme gelmiştir Gürcistan bağımsızlığını kazandıktan sonra, diğer alanlarda olduğu gibi, ekonomide de yeni politikalar uygulamaya başlamıştır.
Gorbaçov`un yürütdüğü siyaset ise Sovyet hükümetinin çöküşüne neden oldu. Bu çöküş aynı zamanda soğuk savaşın sona ermesi ve ardından milliyetçi akımların doğuşu da rol oynadı. Sovyetler birliğinin dağılmasından sonra 1991 yılı Martın 31`de Gürcüler referanduma giderek ülkenin bağımsızlığına, yeni cumhuriyetin kurulmasına oy verdikden sonra 9 Nisan 1991 yılında Gürcistan kendi bağımsızlığını ilan etmiştir.
Bir güneybatı Asya ülkesi olan Gürcistan, Kafkasya`nın da güneyinde yer alır. Kuzeyinde Rusya, güneyinde Ermenistan,güneybatısında Türkiye ve güneydoğusunda Azerbaycan ile komşudur.Ülkenin batı sınırını Karadeniz belirler. Başkenti Tiflis şehri olan Gürcistan’ın nüfusu 3. 907.131 kişidir ki bu nüfusun %84`nü Gürcüler, %7`ni Azerbaycan Türkleri ve %3`nü diğer etnik milletler tarafından oluşmaktadır. Gürcistan Acara ve Abhazya olmak üzere iki Özerk Cumhuriyete,Güney Osetya Bölgesi ile ise 9 yönetsel bölgeye bölünmektedir. Nüfusunun %40`nı müslümanlar oluşturan Abhazya sadece Gürcistanın iç ve dış politikasında önemli rola sahip olmakla kalmayıp aynı zamanda ticari ve ekonomik öneme sahip yerlerden biridir.
Parlamenter sistemle yönetilen idari yapıya sahip Gürcistan, Azerbaycan başta olmak üzere diğer Türk Cumhuriyetlerinin de gerek Karadeniz gerekse de Türkiye’ye ulaşabilmeleri için önemli bir kapı durumundadır. Önemli jeostratik ve jeopolitik konumu ile bu gün Gürcistan Rusya ve batılı ülkelerin rekabet ve siyasi ekonomik mücadele alanı haline gemiştir. Azerbaycan petrol, gaz ve diğer ihracat mallarının Gürcistan üzerinden geçmesi ülke ekonomisinin de gelişmesinde çok büyük bir paya sahiptir.
1995 Anayasa`sının 1.maddesinin 1.fıkrasına göre Gürcistan 31 Mart 1991 referandumu ve 9 Nisan 1991 Bağımsızlık Bildirgesi ile Abhazya ve Güney Osetya da dahil olmak üzere arazi bütünlüyüne sahip, bağımsız, birleşik ve bölünmez devlettir. Aynı maddenin 2.fıkrasına göre ise siaysi kuruluşuna göre Gürcistan demokratik devlettir. Gürcistanın devlet dili Gürcücedir, fakat Anayasayla aynı zamanda Abhazya’da Abhazca da belirtiliyor.
Anayasada güçler ayrılığı ilkesi benimsenmiştir. Parlamento ve devlet b aşkanı seçimle işbaşına gelmektedir. Devlet başkanı, yürürlükte olan anayasa hükümlerine göre önemli konularda esas karar mercii ve tek yetkili makamdır. Bununla birlikte, 15 Eylül 2010’da parlamentoda kabul edilen (ve büyük bir bölümü 2013 yılında yürürlüğe girecek olan) son Anayasa değişikliği ile Devlet Başkanı’nın yetkileri başbakan lehine önemli ölçüde kısıtlanmış; güçler ayrılığı ve yargı bağımsızlığı kuvvetlendirilmiş; hükümet, ülkenin iç ve dış siyasetini yürüten ve yönlendiren temel yürütme organı kanadı haline getirilmiştir. Devlet Başkanı, beş yıllık süre için eşit ve gizli oyla yapılan tek dereceli genel seçimle seçilmektedir. Aynı kişi devlet başkanlığı görevine en fazla iki müteakip dönem için seçilebilmektedir.Tek kanattan oluşan parlamento, yarısı nispi temsil, diğer yarısı tek-sandalyeli çoğunluk sistemiyle seçilen 150 üyeden oluşmaktadır. Seçimler dört yılda bir yapılmaktadır. Siyasi parti veya blokların parlamentoda temsil edilebilmeleri için aşmaları gereken ülke barajı %5’tir.
Başbakan, hükümetin başıdır. Devlet Başkanı’nın onayıyla ve parlamento’dan güvenoyu alarak kurduğu hükümetin faaliyetlerinden Devlet başkanı ve parlamentoya karşı sorumludur. İstifası veya başka nedenlerle görevden ayrılması halinde, hükümet üyelerinin de görevi sona erer. Gürcistan devletinin başı devlet başkanıdır. Ülkede 5 yılda bir yapılan seçimle belirlenen devlet başkanı, sadece iki dönem bu görevde kalabilmektedir. Yargı sisteminde yerel ve şehir mahkemeleri ve üst yargı organı olarak Anayasa Mahkemesi görev yapmaktadır. Özerk cumhuriyetler Abhazya ve Acara, Sovyet döneminde kuruldu ve bugün Gürcistan Anayasası’nca da tanınmaktadır. Hukuki açıdan özerk olmasına karşın Abhazya fiilen ayrıdır. Abhazya’nın başındaki yönetici, anayasal açıdan Yüksek Konsey Başkanı olarak tanınmakla birlikte, fiilen devlet başkanı sıfatını taşımaktadır. Acara Özerk Cumhuriyetinin başındaki kişi ise, 2004’teki iktidar değişikliğinden sonra Bakanlar Kurulu başkanı sıfatını taşır.
Gürcistan ikici (Düalist) parlamenter sisteme sahip bir cumhuriyettir .
Gürcistan’ın idari yönetim birimleri, 9 bölge ve başkent Tiflis ile Abhazya Özerk Cumhuriyeti ve Acara Özerk Cumhuriyeti’nden ve 55 belediyeden oluşmaktadır. (Tiflis-başkent, Quriya, İmeretiya, Kahetiya, Kvemo Kartli, Msheta-Mtianeti, Raça-Leçhumi və Kvemo Svaneti, Samekrelo-Zemo-Svaneti, Samse-Cavaheti, Şida-Kartli). (Gürcistan’ın bünyesine 1921 yılından Acaristan Özerk Cumhuriyeti, 1922 yılından Güney Osetya Özerk Bölgesi ve (1990 yılında merkezi yönetim tarafından özerkliği iptal edilmiştir) 1931 yılında Abhazya Özerk Cumhuriyeti katılmıştır.
Gürcistan Anayasayası 24 Ağustos 1995’te kabul edilmiştir. 31 Mart 1991’de yapılan referandum ve 9 Nisan 1991’da kabul edilen bağımsızlık yasası ile bağımsız, üniter ve bölünmez bir devlet olarak kurulmuştur. Ülkenin yönetim şekli demokratik cumhuriyettir. 2004 ve 2010 yıllarında düzenlemeler yapılmıştır. Gürcistan’da 17 Kasım 2013 tarihinde yeni Cumhurbaşkanının göreve başlamasıyla, anayasada parlamenter sisteme geçişe ilişkin olarak 2010 yılında yapılan değişiklikler de yürürlüğe girmiştir. Bu anayasa devletin en yüksek yasasıdır, yüksek hukuki güce sahiptir ve bu Devletin siyasi, hukuki ve ekonomik sistemlerin esaslarını tespit ediyor, vatandaşlarının hak ve özgürlüklerini ilan ediyor ve garanti eder. 2004 yılında yapılan değişiklikle Hükümet, ülkenin iç ve dış siyasetinden sorumlu ana yürütme organı haline gelmiştir. Bu çerçevede, Cumhurbaşkanının yetkileri önemli ölçüde azaltılırken, Başbakan, Hükümet ve Parlamentonun yetkileri artırılmıştır. Devlet başkanı halk oylaması yolu ile 5 yıllık bir süre için seçilen Cumhurbaşkanıdır. Gürcistan’ın mevcut Anayasasına göre, bir aday iki dönem için seçilebilir. Başkan devletin toprak bütünlüğünün ve ulusal bağımsızlığının teminatıdır. 2010 yılında Anayasaya yapılan değişiklikler sonucunda devlet başkanının yetkileri belirgin seviyede sınırlandırılmıştır. Başkanın bazı temel yetkilerini belirtelim: Gürcistan Cumhuriyeti Anayasaya uygun olarak yetkileri çerçevesinde devlet organlarının düzgün çalışmasını sağlamaktır.
Cumhurbaşkanı Gürcistan Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutandır. Dış ilişkilerde Gürcistan devletini temsil ediyor. Hükümetin önerisi üzerine Gürcistan Cumhuriyeti’nin Büyükelçi ve diğer diplomatik temsilcilerini atar ve geri çağırır. Cumhurbaşkanı Gürcistan Anayasa Mahkemesi’nin 3 üyesini atar. Gürcistan Cumhurbaşkanlığı’nın Genel Sekreterliğini düzenler ve onun yöneticisini atar.Gürcistan Parlamentosu tek kamaralı olup, 150 üyeden oluşmaktadır. Parlamento seçimleri dört yılda bir düzenlenmektedir. Üyelerden 77’si nispi temsil, diğer 73’ü ise çoğunluk sistemine göre seçilmektedir. Gürcistan’da yargı reformu kapsamında ilk kez jürili mahkemelere başlanıyor. Uygulama ilk aşamada sadece başkent Tiflis’te ve cinayet davalarıyla sınırlı kalacak. Bundan böyle Tiflis’te cinayet suçlamasıyla mahkkemeye çıkarılan sanıklar karşılarında bir yargıç ve12 kişilik jüri heyeti bulacak.
İngiltere ya da ABD’deki mahkemelerin geleneksel jüri heyetini Gürcistan yargısında deneme girişimi, yaygın biçimde yolsuzluk suçlamalarına hedef olan Gürcü mahkemelerini modernize etme politikasının bir parçası.
Yeni sistemin toplumun yargıya olan güvenini ve hakimlerin bağımsızlığını artırmasını amaçlıyor.Gürcistan iki kademeli banka sistemine sahiptir, birinci kademede Gürcistan Merkez Bankası, ikinci kademede ise kalan tüm ticari banklar yer alıyor. Gürcistan ekonomisinin gelişmesinde Azerbaycan çok önemli role sahiptir. XX yüzyılın sonuna gelindiğinde bağımsızlığına yeniden kavuşmuş bir ülke olan Gürcistan`ın karşısına coğrafi konumu, verimli toprak ve iklim şartları nedeni ile hızla gelişmesini sağlayacak olanaklar ortaya çıktı. Yeni ekonomik politikaların temel özelliklerini mülkiyet çeşitliliğine dayanan ekonomik yapının kurulması, piyasa ekonomisine keçiş ve dünya ekonomik sistemine entegrasyon oluşturuyordu.
Yeni dönemde ülkede uygulanan ekonomik yapılanma sürecinde reformların ve kalkınma hamlesinin kendine özgü ve dinamik kalkınması amacına dayanan yeni modelin başlıca hedefleri: özgür piyasa koşullarının, sosyal rifah seviyesini artırmayı hedefleyen komple ekonomik sistemin, bağımsız ekonomik yapının oluşturulması, ülkenin mevcut insani, teknik-üretim ve bilimsel-teknolojik potansiyelinin aktif olarak devreye sokulması, milli ekonominin dünya ekonomik sistemine verimli şekilde entegrasyonu ve ekonomi politikasının en temel amacı 2008 yılındaki Rusya ile savaşın yol açtığı sorunların giderilmesidir.
Gürcistan’ın siyasi görünümü ve yönetim sistemi
