Haber: İlker ÇAKAN
İzmir iline bağlı Kiraz ilçesinin; yüzölçümü: 585 km2, toplam nüfusu 44.587, merkez nüfusu: 8.721, rakımı: 310 m il merkezine uzaklığı : 142 km.dir. Kiraz ilçesi İzmir’in doğusunda yer alır. Doğusunda Alaşehir, batısında Ödemiş, kuzeyinde Salihli ve güneyinde Nazilli yer alır. İlçenin temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Önemli ihraç ürünleri kestane ve kirazdır. İlçe ile özdeşleşmiş unsurlar ise; Kiraz, karpuz, kestane, patates ve süttür.
Turkiye Cumhuriyeti döneminde Kiraz-Keles
Kiraz’ın ilçe oluşu:
Keles/Kiraz, 1506-1530 yılları arasında köy statüsünde kalmıştır.
Keles, 1530-1811 yılları arasında bucak merkezidir.
Keles, 1811-1867 yılları arasında Kaza merkezidir.
Keles, 1867-1923 yılları arasında Nahiye merkezidir. (Ödemiş kazasına bağlı)
Keles, 1948 yılında ilçe olmuş ve Kiraz adını almıştır.
İzmir, 20 Ocak 1921 tarihinde TBMM tarafından kabul edilerek yürürlüğe konulan, “Teşkilât-ı Esasiye Kanunu (Anayasa)”nun 9. Maddesinde yer alan, “Vilâyetler kazalardan, kazalar da nahiyelerden oluşur”, hükmüne dayanılarak, yönetim yapısı yeniden düzenlenerek; 13 kaza, Keles dâhil 28 nahiye ve 225 köyden meydana gelen il merkezi haline getirildi. 1923 yılında da Keles, Adagide, Balyambolu ve Birgi, Ödemiş kazasına bağlı nahiyelerdir. Keles’in bu tarihteki yüzölçümü ise; 254,25 km2’dir. Bu tarihte Keles’e bağlı 31 köy ve merkezin toplam nüfusu 14.999 kişidir. 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle açıklanan rakamlara göre; Kiraz ilçesinin toplam nüfusu 44.436 kişidir. 44.436 kişinin; 22.140 kişisi erkek ve 22.296 kişisi de kadındır. Kiraz İlçe Merkezi’nin toplam nüfusu 8.469 olup 4.073’i erkek ve 4.396’ü de kadındır. Kiraz’a bağlı 52 köyün toplam nüfusu 35.967 kişi olup, bu nüfusun 18.067 kişisi erkek ve 17.900 kişisi de kadındır (Köy isimleri ve detaylı bilgiler Bölüm 3 Yönetim Teşkilatı kısmındadır)
Hayvancılık ve tarım temel geçim kaynaklarıdır. Devlet ve özel sektör tarafından yatırımın pek fazla gerçekleştirilmediği ilçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır. Sulu tarım alanlarında; patates, pamuk, karpuz, kıraç alanlarda tütün, buğday en çok yetiştirilen ürünlerdir. Tütüncülük kota nedeniyle son derece azalmıştır. Nerdeyse bütün ürünlerin yetişmesine elverişli topraklara sahip ilçede çok fazla ekonomik yönü olmayan birçok meyve ve sebze de (lahana, incir, marul) yetiştirilmektedir. İncir, zeytin, kestane, elma, kiraz bahçeleri vardır. Dağlık kesimlerde hayvancılık ve daha yükseklerde orman ürünleri ve benzeri ile halk geçimini sağlar. Tarım ve hayvancılık içicedir.
İklim ve bitki örtüsü
Kiraz ilçesi, büyük bir oranı Küçük Menderes Havzası’nda yer almış olup, ilçe merkezinin doğusuna ve kuzeyine doğru dağlar yükselir. Yükseklik ile ağaçlık alanlar da başlar. En çok meşe, palamut ve çam ağaçları görülür. Çavuş Dağı’nın ve Bozdağlar’ın eteklerinde küçük düzlükler oluşmuştur. İlçede genel olarak Akdeniz ve Ege tipi iklim görülür. İlçe merkezine hemen hemen hiç kar düşmez, kar sadece dağların yüksek kısmında görülür. Genel olarak mevsime göre bol yağmur görülür.
İlçede son zamanda küresel ısınma ile ağacın yararlarını daha iyi kavrayan halk çevresini ağaç dikmeye özellikle kiraz, zeytin, yemiş (incir), kestane ve buna benzer gelir getiren meyvelere çok önem vermektedirler. Umurlu ve Dokuzlar Köyleri’nde kestane üretimine önem verilmektedir.
Halkın genellikle geçim kaynağı tarla tarımı, meyve, bağ- bahçe, pamuk, patates, tütün ve yaylalarında kuru fasulye ve barbunya ekimi yapılmaktadır. İlçede hayvancılık da son yıllarda hızlı bir ilerleme kaydetmiş ve kaliteli kültür ırklarının çoğalmasıyla da iyi besleme ve bakım mecburiyeti önem kazanmış olup, bunun da ancak kaliteli kaba yemden karşılanması mümkün olduğundan son yıllarda yem bitkileri üretimi de orantılı olarak yükselme göstermeye başlamıştır. İlçede en çok yetiştirilen yem bitkileri yonca, silajlık mısırdır. Topraklarının büyük bir bölümünde sulu tarım yapılmaktadır.
İlçede üretilen sebzelerin başında, sulu tarım yapılan yerlerde patates, karpuz hayvansal yem bitkileri olan yonca, fiğ, silajlık mısır, pancar yaylalarda kuru fasulye ve barbunya kuru tarım olarak az miktarda hububat ve tütün ekimi yapılmaktadır.
İlçede en büyük meyvelik alanını incir, zeytin bir kısmını da kestane kaplamaktadır. Son yıllarda uygulanan Sosyal Yardımlaşma Vakfı ve İlçe Tarım Müdürlüğü’nün birlikte hazırladıkları projeler ile ceviz ve bodur kiraz önem kazanmıştır.
Bağları ve meyve bahçeleriyle ün yapmış Kiraz, ova köyleri önemli bağcılık ve tarım merkezidir. Dağlık bölgede yerleşik köylerde, arazinin uygun olmaması nedeniyle bahçe tarımı olanakları sınırlıdır. Özellikle; Umurlu, Karabolu, Taşlıyatak köylerinde Kestane ve Kiraz üretimi ve genel olarak küçükbaş hayvancılık yapılmaktadır. Yörede yetişen başlıca ürünler patates, tütün, pamuk, zeytin, kestane, ceviz ve üzümdür.
İlçe ekonomisinin temelini tarım sektörü teşkil etmekte olup toplam arazinin %24,6’sı olan 14.410 ha.’lık alanda 8.362 çiftçi ailesi tarımsal faaliyetlerle iştigal etmektedir. İlçede çeşitli kültür bitkilerinin ekildiği arazi kullanım miktarları tabloda gösterilmektedir.
Genel arazi dağılımı
Sulu(Ha) Kuru(Ha) Toplam(Ha)
Tarla alanı 1.510 7.980 9.490
Zeytin alanı – 2.708 2.708
Meyvelik Alan 499 2.241 2.740
Sebzelik Alan 1.100 – 1.100
Bağ Alanı 115 – 115
Kavaklık 110 – 110
Süs Bitkileri 7 – 7
Tarıma elverişli bos arazi – 1.730 1.730
Ara Toplam: 3.341 14.659 18.000
Çayır Mera Alanı 9.200
Tarım Dışı Alanı 9.975
Orman Alanı 21.425
Toplam: 58.600
Tarım arazi sulama durumu
İlçenin kuru tarım alanı 10.052 ha., sulanabilir tarım alanı ise 4.358 ha’ dır. Bu sulanabilir tarım arazilerinin su kaynağı artezyen, derin kuyu pompaları ve Küçük Menderes çayıdır. Küçük Menderes Çayı yazın kurumaktadır.
Hayvan varlığı
Kültür 33.310
Melez 14.062
Koyun 35.000
Keçi 3.000
Saanen Süt Keçisi 180
At 800
Eşek 1.750
Katır 150
Tavuk 153.000
Hindi 50.250
Arı kovanı 1.600
Hayvansal üretim
Hayvancılık ürünlerinden süt; Pınar Süt ve Ülker Süt tarafından toplanmakta kısmen bölgede çalışan 8 adet mandıra işlenmekte kısmen de Peynir, Yağ, Yoğurt gibi gıda maddelerinin aile içerisinde yapımında tüketilmektedir. Yumurta tamamen iç pazar ihtiyacını karşılamak üzere pazarlanmakta, Tiftik ve Yapağı da bölgeye gelen tüccarlar tarafından alınmaktadır. Günlük et tüketimi de tamamen ilçe bünyesinden karşılanmaktadır. İlçenin büyük bir geçim kaynağını oluşturan hayvancılık; son yıllarda daha bilinçli ve örgütlü yapılmaya başlaması ile gerek iyi cins hayvan üretimi gerekse üretilen hayvansal ürünlerin işlenmesi ve değerlendirilmesinde, Kiraz Kaymakamlığı, Sosyal Yardımlaşma Vakfı, İlçe Tarım Müdürlüğü’nün önderliğinde uzun yıllardır faaliyette bulunan İğdeli Kooperatifi kendini modernize ederek daha kaliteli ve çok miktarda süt ve süt ürünleri işler duruma geliştir.
Bunun yanında ülke genelinde İlk defa kadınların girişimleri ile Sosyal Yardımlaşma Vakfı desteği ile ilçemiz Yağlar Köyü’nde kurulan kooperatifle süt verim yüksek kalitede inek yetiştirilmeye başlanmıştır. Bunun yanında yine ilçe kaymakamlığı desteği ile çok sayıda köylerimize süt toplama merkezleri kurulması ile elde edilen ürünlerin daha kullanışlı olarak işleme merkezlerine ulaşımı sağlanmıştır. İlçemizin kırsal bölgesi olan Solaklar Köyü’nde, Kiraz Kaymakamlığı’nın hazırlamış olduğu proje ile süt verimi yüksek olan 180 adet Saanen Keçisi’nin yetiştirilmesine başlanmıştır. Bunun yanında yüksek kapasitede süt ürünleri işleyen ona yakın işletme bulunmaktadır. Bu işletmeler sayesinde ilçedeki çalışanlar sayesinde mevcut işsizlik sorununa katkı sağlamaktadır.
A- Et Üretimi( ton / yıl )
Sığır eti: 1250
Koyun-Keçi eti: 35
B- Hayvansal Üretim( ton / yıl )
Süt üretimi: 82.000
Peynir üretimi: 5000
Yün ve yapağı üretimi: 250
Bal üretimi: 15
Yumurta üretimi: 700.000 adet
