Genel olarak bakıldığında dünyanın her tarafında sanat ve sanatçıya ayrı bir önem verilir. Sanatçıya değer verilen ülkelerde ise doğal olarak sanatta büyük gelişmeler görülür.
Maksat mukayese etmek değil,sanata duyulan ilgi ve önem vurgulamaktır. Bu da kısa bir yazı ile olmaz. Uzun bir araştırma yapılması gerekir. Kısa da olsa önemli olan satır başlarının üzerinde durulması, bazı konuların daha iyi hatırlanmasını sağlar.
*Yabancıların sanat ve sanatçı üzerine görüşleri ise şöyledir :
-“Sanat, kâinatın içindedir. Sanatkâr bunu oradan çıkarabilendir”.
Albercht Durer
-“Sanatçının vazifesi, tabiatı kopya etmek değil, tabiatı ifade etmektir”.
Balzac
-“Sanat, taklidin bittiği yerde başlar”.
Oscar Wild
Türkiye’de sanata değer verildiğinde, sanatçı da nefes almaya başlar. Sanatçının emeği olan telif ödendiğinde ise sanat da gelişmeye başlar görüşündeyim. Bugüne kadar sanatçıların pek çok sorunları olduğu bir gerçektir. Sanatın korunması ise sanatçının telif haklarının adil biçimde ödenmesi ile olur. İçinde yaşadığımız bilgi çağında toplum, telif hakkının, sanatçının emeğinin karşılığı olduğunu bilmelidir. Bu konunun, eğitimin her kademesinde öğrencilere gayet net olarak anlatılmasında büyük fayda görülür.
*Önemli bir konu, sanatçının yazılı izni olmadan;
Yağlı boya resim,
Kuru boya resim,
Kara kalem resim veya tüm sanat ürünlerinin çoğaltılması, kopya edilmesi, CD gibi taşıyıcılarla yayınlanması, filme alınması, fotoğrafla çoğaltılması, satılması gibi pek çok olumsuz olay sanatçıya saygısızlıktır. Bunlar kesinlikle yasak olmalıdır.
Bu yasağa eseri alan da, satan da uymalıdır. Bazı sanatçılardan tarafımıza yansıyan şikayetlerin çokluğundan anlaşılacağı üzere, sanatçılara ait telif haklarının korunması için önemli ölçüde sadra şifa (düzenleyici) tedbirler alınmadığı görüşündeyim. Orijinal eserlerden izinsiz kopyalama ve yayınlanmanın durdurulması maksadıyla her esere ayrı bir numara verilmelidir.
*Sanatçının telif haklarının korunabilmesi için; kimlik uygulamasına geçilmeli, her eserin dört kopya kimliği olmalıdır. Sanatçı, eserini kayıtlı olduğu Meslek Birliğine getirip kayıt yaptırmalı.
–Esere ait kimliğin birinci sayfası T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü’nde eser kimlik dosyasında korunmalıdır.
–Esere ait kimliğin ikinci sayfası Meslek Birliğinde dosyalanmalıdır.
-Esere ait kimliğin üçüncü sayfası ise eseri yapan sanatçıda bulunmalıdır.
–Son kopya ise eserin üzerinde ve görünmeyen yerinde olmalıdır. Eser satış yoluyla el değiştirdiğinde üzerindeki kimlik işlemi görülmelidir. Kimlik üzerinde yapılacak işlem, kesin olarak Meslek Birliğinde ve Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğünde yapılmalıdır. Satışlardan Meslek Birliği % pay almalı.
–Eser Kimliğinde : Sanatçının adı soyadı, Meslek Birliği numarası, eserin adı, tablonun ölçüleri, ne tür malzeme ile üretildiği, ilk satış bedelinden itibaren eserin satış bedelleri yazılmalıdır. Her satış sonrası satış bedelinin % 10’u kadar sanatçıya telif hakkı ödenmelidir. Sanatçının haklarını koruyan bilgiler Eser Kimliğinde kesin olarak yer almalıdır.
Yabancı eserlere numara Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü tarafından verilmeli..,
Anonim eserler kayıt altına alınmak isteniyorsa eğer, Meslek Birliği eserin anonim olduğunu açık olarak yazmak kaydıyla kayıt işlemi yapabilir. Bu işlem Orijinal eserlerin korunmasında fayda sağlar.
Eser satış yoluyla veya açık arttırma usulüyle el değiştirdiğinde, ,eserin üzerindeki kimlik mutlaka işlem görmelidir. Bu işlemin düzenli olarak yürümesi için sanatçı, Meslek Birliği ve Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü sorumlu taraflar olarak ortak çalışması gerekli ve önemlidir. Bu konunun üzerinde duyarlılıkla durulmasının sanatçıya ve sanat hayatımıza faydalı olacağı kanaatindeyim.
Güzel sanatlar alanında faaliyet yapan sanatçının haklarının korunması ve güzel sanat eserlerinin kopyalanmasının önlenmesi için sanat eserlerine kimlik uygulanması hususunda makaleler yazdım. Bu yazılar uzun süre yazılı basında yer aldı. Yazar olsun, sanatçı olsun herkes eserinin altına imza koymalı. Fabrikasyonun ürünü markalı olduğundan üretici firma malın veya fabrikasyon üretimine dayalı olan güzel sanat ürünlerinin Garanti Belgesi ile satışa sunar. Sanatçı da orijinal eserini kimlik belgesi ile sanat sevenlere sunması uygun olur. Kimlik uygulaması sanatçıya saygı ve güzel sanat eserine güven sağlar.
Güzel Sanatlar literatüründe kimlik uygulaması önemli sorunları çözecektir. Yargının bu alanda daha hızlı karar vermesine ışık tutacaktır. Güzel Sanatlar camiasında bu konuya önem verildiğinde; Literatüre göre, bu konu hakkında yazmış olduğum yazıların tamamı, sanat değeri yüksek olan orijinal güzel sanat eserlerinin veya sanatla edebi eserin ortak üretilmesi gibi eserlerde kimlikle korunması vurgulandı. “Neden kimlik? Satış belgesi, sertifika değilde” diye düşünenler olabilir. Güzel Sanat eserleri medeniyetin, Türk Kültür varlığının en önemli temsilcileridir. Bu eserler, kendilerine özgü kimlikle tanıtılmalı ve Güzel Sanat eseri kimliği ile yaşatılmalıdır.
Güzel Sanat Fakültelerinde, Mimarlık Fakültelerinde, Konservatuar, Güzel Sanatlar alanında eğitim yapan Meslek Yüksek okullarında ve Eğitim Fakültelerinin Güzel Sanatlarla ilgili bölümlerinde: Sanatçı haklarını koruyan 5846 sayılı Kanun ders olarak okutulmalı. Güzel Sanatları veya herhangi bir sanatı kendisine meslek edinen sanatçılar, sanatları ile ilgili hukuksal hakkının ne olduğunu bilmeli görüşündeyim.
5846 Sayılı Kanuna göre güzel sanat eserlerindeki yetki eser sahibinindir.
Örneğin, bir ressamın, tüm çalışmaların yer alacağı bir katalog çekimi veya basımı için elinde fotoğrafı bulunmayan bir tablosunun malikinden çekim için geçici olarak yararlanmayı talep edilmesi mümkündür.
Örneğin, bir resmin mülkiyetini alan kişinin bu resim üzerinde değişiklik yapması ya da bir müzik eserinin mali haklarını devralmış kişinin eser üzerinde değişiklikler yapabilmesi mümkün değildir.
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Türkiye Güzel Sanat Eseri Sahipleri Meslek Birliği aşağıda yazıl olan sanat dallarını kabul eder.
Kostümcü, Terzi, Dekoratör, Dekoratör Yardımcıları, Afiş Grafikeri, Jenerik Ressamı, Halı, Kilim vb. Sanatçıları; Yazma, İşletme, Oya, Nakış Sanatçıları, Oymacılar (Ağaç, Taş), Mermer, Sanatçıları;Tezyinatçılar, Kakma Sanatçıları,Ressam, Grafiker, Fotoğraf Sanatçısı (sanatsal özelliği olan); Heykeltıraş, Heykel Dökümcüsü, Tekstil, Sahne Tasarımcısı, Tiyatro Dekoratörü, Sinema ve TV. Tasarımcısı, Mimar (iç mimar), Seramikçi, Teknik Ressam, Karikatürist, Konvervatör, Restoratör, Ciltçi, Sedefkâr, Hat Sanatçısı-Tezhip Sanatçısı, Minyatürcü, Ebru Sanatçısı, Çömlekçi, Çini-Seramik,Endüstriyel Sanatlar Tasarımcılar diye sıralanmaktadır.
“Bir millet ki resim yapamaz,
Bir millet ki heykel yapamaz,
Bir millet ki tekniğin gerektirdiği şeyleri yapamaz; itiraf etmeli ki, o milletin ilerleme yolunda yeri yoktur.” (M.Kemal Atatürk)
Büyük önderin müzikle ilgili görüşleri.
“Bir memleketin milli kültür içinde büyük yeri olan milli müziği, o memleket halkının benimsediği ve zevkle dinlediği müzikdir. O ülke halkı bu müzik de kendini bulur.” (M.Kemal Atatürk)
Ülkemizde Cumhuriyetin kurulması ile beraber ülke yönetim biçimi, siyasî gelişmesinde değişme olur. Ayrıca sağlık, ekonomi, tarım, sanayi alanlarındaki sorunlar zaman içinde çözülürken sanat alanında da önemli girişimlerin yapıldığı görülür.
Dünya da ve Türkiye de zaman zaman patlak veren kriz dönemlerinde önce sanatçılar etkileniyor. Tüketici olan insanlar, öncelikle geçim derdine düştüğü için, sanat eserlerinin satın alınmasını geri plana koyar. Bu itibarla siyasi veya ekonomik olan krizlerden sanat ve sanatçı doğrudan etkilenir. Sanatçı bu gibi kriz dönemlerinde hazırlıklı olmalıdır.
