Sürdürülebilir sanat, moda, turizm, ulaşım ve dünya. Bunların her birinin önemi şüphesiz tartışılamaz. Ancak içlerinden biri var ki her şey temelden ona bağlı. O da “Sürdürülebilir Tarım”. Yaşamı sürdürülebilir kılmanın, en temel, en insani şartlarından bir tanesi. Peki, tarımın ve gıdanın sürdürülebilirliği ne demek? Nasıl sağlanabilir?
Öncelikle Sürdürülebilir Tarımın teknik tanımına bakalım; gelecek nesillerin ihtiyaçlarını karşılama yeteneğinden ödün vermeden, toplumun gıda ihtiyaçlarını karşılamak için sürdürülebilir yollarla yapılan tarım uygulamalarıdır.
Bu bağlamda; çevre değişiyor, toprak değişiyor, iklim değişiyor, sürdürülebilir tarım gıda üretiminin değişen çevre koşullarına uyum sağlamasına yardımcı oluyor. Gün geçtikçe büyüyen bir nüfusun beslenmesine katkı sunmak için çözümler sunuyor. Bunun için toprak verimli hale gelmeli ve toprağın verimli hale gelmesine engel olacak unsurlar ortadan kaldırılmalı. Toprağın verimli hale gelmesine engellerden en önemli faktör erozyon. Erozyonu önlemek için alınması gereken önlemleri şu şekilde sıralayabiliriz:
– Bitki örtüsü tahribini azaltmak
-Ağaçlandırmaya önem vermek
– Eğimli yamaçları basamaklar halinde düzenlemek
– Araziyi nadasa bırakmak yerine nöbetleşe ürün ekmek
Toprağın hazırlanmasının ardından su tüketimine dikkat etmek de çok önemli başka bir unsurdur. Burada önemli olan sürdürülebilir tarımda amaç, ekolojik dengeyi bozmamak hatta ekolojik dengeye fayda sağlamaktır. 1977 tarihli Amerikan Tarımsal Araştırma Yasasında sürdürülebilir tarımın uzun vade hedefleri şöyle özetlenmiştir:
– İnsan gıda ve lif ihtiyaçlarını karşılamak
-Çevresel kalitenin ve tarım ekonomisinin dayandığı doğal kaynakları geliştirmek
– Bir bütün olarak çiftçilerin ve toplumun yaşam kalitesini artırmak
-Kaynakları en verimli şekilde kullanmak
-Gerektiğinde doğal biyolojik döngüleri entegre etmek
Gezegenimiz bizi uzun yıllar daha sağlıklı bir şekilde besleyebilmek için iki şart sunuyor: onu koruma ve tüketimi daha saygılı bir şekilde yapmak. Kısaca dünyamıza daha iyi bakmak. Buda doğaya en az müdahale ile temel ihtiyacımız olan gıdaya ulaşıma sağlama yöntemlerini geliştirmekten geçmektedir. Unutulmaması gereken en önemli şey doğamıza dışardan ne kadar müdahale edersek bize dönüşü o ölçüde olumsuz olarak dönecektir.
Bununla beraber Sürdürülebilirlik, kamuoyunda genellikle yanlış anlaşılan bir kavramdır. Örneğin, sürdürülebilir tarım çoğunlukla “organik tarım” ile karıştırılır. Ancak sürdürülebilirlik, ilkel ve teknolojiden uzak yöntemlerin benimsenmesi değil, aksine teknolojik yöntemlerin doğaya uygun hâle getirilmesidir. Elbette, organik ürünler yetiştirmek de sürdürülebilir tarım kapsamında mümkün olabilir ancak kavramın tanımı kesinlikle bu da değildir. Nitekim organik tarımın sürdürülebilir olacağının hiçbir garantisi yoktur. Örneğin belli bir bölgede yanlış ekin ekildiğinde, bu ekinin yayılması hayvan ve bitki faunasını tehdit edebilir. Tarihte işgalci ot ve ekinlerden kaynaklı birçok hastalık görülmektedir. Dolayısıyla tarımın ilkel yöntemlerle yapılması ve organik ürünler elde edilmesi, sürdürülebilir olacağının garantisi değildir.
Sürdürülebilir tarımın faydaları: Sürdürülebilir tarım, küçük alanlardan maksimum verim alınmasını sağlayabilir. Bugün Hollanda’da geçerli olan sürdürülebilir tarım uygulamaları sayesinde, küçük sera alanlarında birden fazla ürün yetiştirmek mümkün olabilmektedir. Sürdürülebilirliğin uygulandığı bir çiftlik, çevredeki bitki ve hayvanlar için de yaşam alanı oluşturacak ve ekosistemi olumlu etkileyecektir. Verimli topraklar, hayvanlar için de bir yaşam alanı olacak, aynı zamanda tarımsal üretime de katkı sağlayacaktır. Toprağın verimli hâle getirilmesi, yıllar boyunca kullanılmasını sağlayabilir. Sürdürülebilir tarım uygulamalarıyla topraktaki verimi artırmak mümkündür. Sürdürülebilir tarım, bölgesel ve küresel çapta gıda ihtiyacının karşılanmasını sağlar. Bol ve sık hasat yapma olanağı olduğu için, gıdaya erişim sorununu tamamen ortadan kaldırabilir. İstihdam da sürdürülebilir tarımın faydaları arasındadır. Bu ilkeyle çalışan çiftlikler bölgede yoğun istihdam sağlayarak işsizlik seviyesinin azalmasına katkıda bulunur.
Sonuç olarak sürdürülebilir tarımın önemi: Gıdanın uygun maliyetle ve bol sayıda üretilmesi, bugün dünyanın en büyük sorunlarından biri olan besin kaynaklarına ulaşma problemini azaltabilir, hatta tamamen ortadan kaldırabilir. Hayatını sürdürmek ve temel ihtiyaçlarını karşılamak, Birleşmiş Milletler tarafından dünyada yaşayan herkesin temel hakkı olarak görülmektedir. Sürdürülebilir tarım, bugün besin erişimi zorluğu olan birçok yerde faydalı olacaktır.
Diğer yandan, günümüzde çevreye büyük zararlar veren endüstriyel tarım kuruluşları bulunuyor. Sürdürülebilir tarım, olumsuz çevre koşullarının önüne geçmeyi ilke hâline getirmiş bir yöntem. Üretim yaparken ve kâr elde ederken ekosisteme katkı sağlamak sürdürülebilir tarım ile mümkün olabilir.
Sürdürülebilir tarım
