“Bu evren ve yaşadığımız bu yeryüzü Allah’ın mülküdür. Bizler ise birer misafiriz. Burada en güzel misafirler Allah’ın hidayet nasip ettikleridir.”
Sayfa: 47
Kelam ve fikir adamı Ferhat Ahmed Ali Oğlu Mirzayev, namı diğer Hacı Ferhat Mirza, “Kelâmlar” isimli bu nadide yapıtında, Türk dünyası için son derece önem arz eden sözleri ana başlıklar altında toplayarak değerli okuyucuları ile paylaşmıştır. Rabbimize sonsuz şükürler olsun ki, edebiyat alanında faaliyet gösteren bizlere yazma yeteneğini bahşetmiş. İşte Sayın Mirzayev yüce Rabbimizin bizlere bahşettiği bu yeteneğini son derece ustaca kullanmış bu değerli kitabında.
“İnsan, everene sığmayan öyle küçük ve öyle değerli bir zerredir ki,
evren onda, o evrende can bulur”
Sayfa: 70
Türk dünyasının en önemli eserleri arasında en güzel yeri alacak olan ve bu nadide sözlerin barındırdığı zenginlik ve güzellikleri görünür kılan yazar Mirzayev, “Kelâmlar” isimli kitabı ile adeta okuyucularının ruhani derinliğine inmektedir. Bunu başarabilmek yazarın alanındaki ustalığını da ortaya koymaktadır.
“Ruh; Allah katında olup, maddi bedende oluşan ve duyu organları arasında iletişim yaratan, onları bir araya getiren, hayvani hisleri kâmilleştiren, emanet verilmiş vücut için sorumluluk taşıyan ve ahiret âleminde verilecek bedenler için hafıza programı görevini üstlenecek olan bir ilahi varlıktır.”
Sayfa: 91
Bilim ve ilim dünyasının en değişik yönü bu kitapta bir araya getirilmiş oluşu, okuyucuyu sıkmamaktadır. Her sözde insanın beyninde fırtınalar koparan bu değerli başyapıt, Türk toplumunun belirgin tarafını, inançlarını, örf, adet, gelenek ve göreneklerine bağlılığını da ortaya koymaktadır. Her dönemin entellektüel kaygılarından birisi olan “Yazmak mı? Yoksa yaşamak mı?” olgusu yazarlar için de beyin kemiren bir soru olmuştur. Ancak Sayın Mirzayev bu iki olguyu bir arada buluşturan ve bunu da en güzel şekilde uygulayan bir yazar olma sıfatını kendisinde barındırmaktadır.
“Ey Müslümanlar! Haccın kazancı evinizde, onayı ise Kâbe’dedir. Orayı tövbeniz ve güzel amellerinizle ziyaret ediniz! Bu hem sizin, hem de sizden sonra gelecek nesliniz için çok önemlidir. Allah güzel işleri kabul eden ve değerlendirendir.”
Sayfa: 111
Bilgece bir bakış açısının ürünü olan “Kelâmlar” hem insanoğlunun hem de kâinatın şerhi olma özelliğini taşımaktadır. Yazarın her sözü, insanoğluna bırakılabilecek en büyük servet niteliğini taşımaktadır. Kitapta yer alan her söz, adresi bilinmeyen insanlara birer açık mektuptur. Yazar Mirzayev’in kaleme aldığı birçok söz, Tasavvufi duyuş ve oluş süreci, yine tasavvufi imgeler ve göndermeler ışığında can bulmaktadır. Yaşamaya anlam katan, insanoğlunun ve dünyanın var oluş sürecini anlatan tek ve önemli unsur, hakikati arama cehdi değil midir? İşte yazar “Kelamlar” kitabın da bunu açıkça ortaya koymuştur.
“Ey aile reisleri! Erkek çocuklarınızı sünnet ettirmek sizin üzerinize farzdır. Siz bu farizayı yaparken haram işlemeyin ve kendiniz de, çocuğunuzu da günaha sokmayın. Allah haramı sevmez ve haramla yapılmış işi kabul etmez. Kendinizi kandırmayın. O her şeyi gören ve bilendir.”
Sayfa: 132
Toplumun yazar, filozof ve ilim adamı olarak tanıdığı Hacı Ferhat Mirza beyefendi, eserlerinden dolayı Azerbaycan Milli Akademisinin Felsefe ve Hukuk Enstitüsünün Genel Kurulunun kararıyla din ve felsefe ilimleri doktoru fahri payesiyle ödüllendirilmiştir. İnşaat mühendisi olan Mirzayev, Uluslar arası Ekoenergetik Akademisinin ve aynı zamanda Azerbaycan tarih kurumunun akademik üyesidir. 2008 yılında “Uluslararası Altın Yıldız Madalyası” ile ödüllendirilerek, yılın Kültür adamı seçilmiştir. 2009 yılında ise, “Dünya Kültürüne Hizmet” Uluslar arası Ödülünü kazanmıştır. Aynı yıl Birleşmiş Milletler tarafından A.S. Puşkin altın Madalyasına layık görülmüştür.
“Suyun tarihi çok eskilere dayanır. O, hem verici, hem enformasyon kaynağı, hem de hayati değer gibi her zaman hareket halindedir.”
Sayfa: 161
İşte yazarın bu kadar bilgi ve tecrübesinden de anlaşılmaktadır ki, “Kelâmlar” isimli bu nadide yapıt, bir anda oluşan duygu yoğunluğu ve sözlerin ahengi içinde kaleme alınmış bir kitap değildir. Kitapta Akâidî-Kelâmî-Felsefî Denemeler ve bu grupta yer alan önemli sözler, toplumun yapısının anatomisini ortaya çıkarmaktadır. Kitap objektif bakış açısıyla, ilmi tahlillerin, metotların ışığı altında yazılmıştır. Büyük inceleme, bilgi, uğraş ve emeğin ürünüdür. Kitapta Allah’ın varlığının ispatı, kâinatta canlı ve cansız tüm yaratıklar üzerinde görülen yaratıcılık izleri, yarattığı varlıklar üzerindeki mükemmellikler, dünyanın oluşumu, O’na inanmanın fert ve toplum için olumlu anlamda nasıl bir önem taşıdığı, inanmamanın getirdiği ruhsal huzursuzluklar gibi konular kelimelerle bütünleşerek, güzel sözlerin oluşmasını sağlamıştır.
“İnsan mekanizması örümcek ağından bile zariftir, bu ağların korunmasında insanlık için büyük ibretler mevcuttur. Birbirinizi kollayınız ve birbirinize iyi davranınız.”
Sayfa: 203
Kelimelerin zaman içerisindeki mana değişiklikleri, yani semantik ilminin verilerinden de istifade edilerek, Kur’an da ki inançla ilgili temel kavramların incelenerek bu doğrultuda “Kelâmlar” kitabının kaleme alınmış olması, yazarın dinin temellerine olan saygısını da apaçık gözler önüne sermektedir. Yazar; iman esaslarını göz önünde bulundurarak inancın konusu olan, Allah, Melek, Kitap, Nebi, Resul, Ahiret, Kaza ve Kader gibi temel kavramları ele almıştır. Kelimelerin Kur’an öncesi anlamları açığa çıkarıldıktan sonra, bu kavramları Kur’an’ın edebi metni içinde araştırıp, nerelerde ve hangi anlamlarda kullanıldığı tespit edilmiştir. Kur’an ın kendi düşünce sistemi ve semantik alanı içerisinde bu kavramlara yüklediği yeni anlamları da kitapta yer alan sözler içinde belirtilmiştir.
“Ey insanlar! Allah’a ait olan sözleri kendinize mal etmeyiniz. Allah hem ezeli ve ebedi, hem de ebedi yaşatandır.”
Sayfa: 219
Sayın Mirzayev’in kaleme aldığı “Kelâmlar” kitabında, Allah-u Teâlâ’nın insanlara doğru yolu göstermek ve onları karanlıktan aydınlığa çıkarmak amacıyla indirdiği Kuran-ı Kerimden esinlenmeler görülmektedir. Kitapta yer alan sözlerde; Allahın fikri, itikâdi, ahlâki, ferdi ve sosyal alanda insanları pozitif yönde nasıl teşvik ettiğini ele alan önemli sözler yer almaktadır. Çağımız, ihtisaslaşmanın en çok yaygınlık kazandığı bir devirdir. Gün geçtikçe her ilim dalı alt başlıklar halinde bölünmekte ve bu alt başlıklar da zamanla geniş bir ilim dalı haline gelmektedir. İnanıyorum ki Sayın Mirzayev’in kaleme aldığı bu değerli eser, ilim alanındaki en önemli yapıtlar arasında yerini alır.
“Zalimler ağalık taslayanlardır. Öyle bir davranırlar ki, sanki ovaları, köyleri, illeri, hâşâ bunlar Allah’tan satın almışlar. Onlar ne ahirette, ne de bu dünyada huzur bulamayacaklar. Uğradıkları azaplar dayanılmazdır.”
Sayfa: 253
