Ukrayna hakkında genel bir bilgi
Ukrayna, Karadeniz’in kuzey kıyısında yer alan,1991 yılında Rusya’dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etmiş bir ülkedir. Ukrayna’nın başkenti Kiev’dir. Resmi dilin Ukraince olduğu ülke’de Rusçada herkes tarafından bilinir. Donetsk, Harkov ve Odesa Ukrayna’daki diğer büyük şehirlerdir. Ülkenin nüfusu yaklaşık 48 milyondur ve bu nüfusun %78 ini Ukrain, % 17 si Rus, geri kalan bölümü de farklı azınlıklar oluşturmaktadır. Tipik Karadeniz ikliminin hakim olduğu Ukrayna’da hava sıcaklıkları kış mevsiminde -8 /+12, yaz mevsiminde ise 18 / 25 dereceler arasında olmaktadır.
Ukrayna Cumhuriyeti’nin kısa tarihi
Ukrayna tarihinde 3 kez bağımsızlığını kazanmaya çalışmıştır. Bunlardan ilki 1917’de olmuş ancak Kızıl Ordu: ayaklanmayı bastırmasıyla birlikte Ukrayna Sovyet Rusya’nın egemenliği altına girmiştir. Ukrayna’nın Rusya için hayati olmasının nedeni de bir tahıl ambarı olmasıdır.
İkinci Dünya Savaşı: sırasında Ukrayna bağımsızlığını kazanmayı tekrar denemiş ancak başarılı olamamıştır. Stalin rejimi Ukrayna’daki milliyetçi hareketi bastırmıştır. 1986’daki Çernobil felaketine kadar Sovyet Rusya ile uyum içinde yaşayan Ukraynalılarda, bu tarihten sonra milliyetçilik düşünceleri tekrar canlanmaya başlamıştır.
Sovyetler Birliği’nin dağıldığı dönemde, 24 Ağustos 1991’de Ukrayna bağımsızlığını ilan etmiştir. Bu tarihte ayrıca Rusya ve Beyaz Rusya’yla birlikte Bağımsız Devletler Topluluğunun kurucu üyelerinden birisi olmuştur. Bağımsız Ukrayna’nın ilk lideri seçimle başa gelen Leonid Kravchuk’tur. Kravchuk’tan sonra Leonid Kuchma, Ukrayna’nın başkanı olmuştur. Kuchma döneminde yapılan ekonomik devrimler hiperenflasyona sebep olmuştur. Ayrıca özelleştirme politikaları da oldukça başarısızdır.
Oldukça otoriter bir lider olan Kuchma, 4üncü kez seçilmesi için gerekli olan anayasal değişiklikleri yapamayınca, 2004 seçimlerinde kendisi yerine Yanukovych’i destekledi. Uluslararası gözlemciler seçimlerin uluslararası standartlardan uzak olduğunu, Yanukovych lehine hile yapıldığını belirtti. Seçim sonuçları Yanukovych lehine açıklanınca Turuncu Devrim olarak da bilinen halk protestosu başladı. Polis ayaklanmayı bastırmayı reddetti ve yüksek mahkeme seçimlerin yenilenmesine karar verdi. Yenilenen seçimlerin sonucunda Yuschenko Ukrayna’nın yeni başkanı oldu.(http://tr.wikipedia.org/wiki/Ukrayna).
Ukrayna ile Türkiye arasında ticari ve ekonomik işbirliği
Ukrayna’nın en büyük ticari ortakları Rusya, Türkiye, Almanya, Türkmenistan, İtalya, Çin, Polonya ve ABD’dir. Göründüğü gibi, Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü’nün bazı üyeleri Ukrayna’nın en büyük ticari ortakları arasındadır. Bu durum Ukrayna’nın Karadeniz Bölgesi ülkeleriyle ticari ilişkilerinin geliştirilmesine özel bir dikkat gösterdiğini kanıtlamaktadır.
Ukrayna-Türkiye ticari işbirliği verileri (ABD dolar mln)
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Ticaret hacmi 1489 1277 2352 2642 315 4622 6583
İhracat 1277 946 1941 2034 2390 3650 4633
İthalat 211 330 411 607 769 972 1950
Bilanço 1065 616 1530 1427 1621 2630 2683
(Ukrayna Devlet İstatistik Kurumuna göre)
Ukrayna’nın demir, çelik, alüminyum, taşkömürü, mineral yağ ve kendinden damıtılmış ürün, demiryolu aracı, gemi, organik ve inorganik kimyasal madde, tahta, hububat, gıda maddesi, kâğıt ve karton, seramik, taş, alçı ve çimento ihracatında büyük artış gözlenmiştir. Ukrayna’nın Türkiye’ye ihracatının yaklaşık % 64’nü demir, çelik ve diğer katma değeri düşük madenler oluşturmaktadır. “Azovstal”, Donetsk ve Mariupol metalurji fabrikaları, “Zaporizhstal” ve “Krivorizhstal” Ukrayna’nın Türkiye’ye en meşhur demir ve çelik ihracatçılarıdır.
Türk firmaları ise Ukrayna’ya çok sayıda mal ihraç ederken Ukrayna’da kendi şirketlerini kurmuşlar ve inşaat sektörü de dahil olmak üzere değişik hizmetlerde bulunmuşlardır. Aynı zamanda, Ukrayna’nın mallarını, özellikle ham maddelerini, makinelerini ve teçhizatını satın almışlardır. Hafif sanayi ve gıda sanayi ürünleri, ıtriyat, deterjan, seramik, sağlık ürünleri, elektrik makineleri ve teçhizatları ile ev teçhizatları ülkemizde oldukça popülerdir.
Yukarıda bahsedilen durumu da dikkate alıp, iki taraflı ticaretin yapısı ve dengesini iyileştirmeliyiz. Yüksek teknoloji, makine üretimi, radyo-elektronik, uçak ve gemi üretimi, askeri makine üretimi en ümit verici alanlardır. Ukrayna bu alanlarda önemli başarılara imza attı. Böylece, Ukrayna kendi modern uçaklarını tasarlayan ve üreten dünyanın 8 ülkesinden birisi haline gelirken dünyanın 10 en büyük gemi üreticisi arasında yerini almıştır.
Enerji, metalürji, boru hatları yapımı, tarım, gübre üretiminde işbirliğimizin gelişmesi için büyük fırsatlar vardır.
Ukrayna makine fabrikalarının Türkiye’de artan prestiji memnuniyet vericidir. Örneğin, Ukrayna’nın gaz istasyonlar kompresörlerine ve demiryolu vagonlarına Türkiye’de büyük bir talep vardır. Novokramatorsky mühendisleri Seydişehir alüminyum fabrikasının yenilendirilmesine katkıda bulunmaktadırlar. Ukrayna mühendisleri, İskenderun metalürji fabrikasının yeniden yapılandırılması ile ilgili ihaleye katılmaktadır(http://www.mfa.gov.ua/turkey/tur/5045.htm).
Türkiye ve Ukrayna ilişkileri de son yıllarda katlanarak artıyor. Türkiye’nin Ukrayna’ya ihracatı 1.5 milyar doları bulurken, Ukrayna’dan Türkiye’ye ithalat 3 milyar dolar seviyelerinde seyrediyor. Sanayi bakımından da Ukrayna ön plana çıkmayı başarmış bir ülke. Çelik, kömür, makine, takım-tezgâh, boru ve silah sanayinde Avrupa’da önemli bir yere sahipler. Özellikle silah sanayinde; tank, zırhlı araç, füze, radar, piyade silahları satışından önemli gelirler elde ediyorlar. Türkiye’ye uçakla sadece 1.5 saatlik mesafede olan Ukrayna, jeopolitik bakımdan Türkiye’ye çok benziyor. Çok sayıda değişik komşusu var. Kuzeyde Beyaz Rusya, kuzeydoğu ve doğuda büyük komşusu Rusya, güneybatıda Moldova ve Romanya, batıda Macaristan, Slovakya, Polonya bu önemli ülkeyi çevreliyor (http://www.haberturk.com/ekonomi/haber/70036-redirect.aspx) .
Ukrayna ekonomisi
Başlıca gelir kaynakları tarım, madenciliğe dayalı sanayi, balıkçılık ve kıyı turizmi.
Yeraltı kaynakları: Kömür, demir, manganez, alçı taşı… Kırım’ın kuzey kısmı tarımın en yaygın olduğu bölgedir. Ağırlıklı olarak ayçiçeği, mısır ve buğday yetiştirilir. Gerekli su Dinyeper nehrinden kanallar aracılığıyla sağlanır. Yönetim biriminin merkezi Akmescit aynı zamanda yarımadanın kültür ve sanayi merkezidir. Güneydeki yamaçlarda üzüm bağları yer alır. Parfüm yapımında kullanılmak üzere çiçek de yetiştirilir.
Ukrayna ekonomisi bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 21 küçüldü. Parlamento Mali Denetim Komisyonu`na göre, Ukrayna ekonomisi 2009`un ocak-mart döneminde yüzde 21 daraldı. Komisyon, ayrıca işsiz sayısının, maden ve kimya sektöründe binlerce kişinin işten çıkarılması nedeniyle geçen yıldan bu yana 879 bin arttığını belirtti.
Ukrayna’da tarım
Ukrayna, verimli topraklara ve uygun iklim koşullarına sahip, tarım alanında dünyada en yüksek üretim potansiyeline sahip ülkelerden biridir. Ülke topraklarının yaklaşık % 55’i (33 milyon ha) ekilebilir tarım arazisidir. Kişi başına düşen arazi miktarı 4,2 hektardır. Eski SSCB döneminde tahıl üretiminin % 24’ünü, şeker pancarı üretiminin % 58’ini ve et ve süt üretiminin % 25’ini tek başına karşılayan Ukrayna’nın şu andaki önemli tarım ürünleri tahıl, patates, şeker pancarı, ayçiçeği, soya fasulyesidir. Aynı zamanda başta ayçiçeği olmak üzere bitkisel yağlarda da eskiden olduğu gibi BDT ülkeleri içerisinde en büyük üretici konumundadır ( http://kobi.mynet.com/pdf/Ukrayna.pdf).
Tarım arazilerinin uzun vadeli kiralanması yoluyla özellikle mısır veya ayçiçeği gibi ürünlerin yetiştirilmesi ve ihraç edilmesi mümkün. Tarım arazilerinin uzun vadeli kiralanması yoluyla özellikle mısır veya ayçiçeği gibi ürünlerin yetiştirilmesi ve ihraç edilmesi mümkün.Tarımla ilgili diğer alanlarda da modernizasyon ve yeniden yapılandırma faaliyetleri konusunda yabancı yatırımcıya ihtiyaç duyuluyor (http://www.haberturk.com/ekonomi/haber/70036-redirect.aspx).
Ukrayna’nın tarım alanında üretim potansiyeli çok yüksektir. Topraklarının yaklaşık %70’i ekilebilir arazidir. İşgücünün ¼’ü tarım sektöründe istihdam edilmektedir. Ancak SSCB’nin dağılmasından sonra tarımsal üretim % 50 azalmıştır. Bunun sebepleri ihracat pazarlarının yitirilmesi, girdilerde yaşanan sıkıntılar, toprak özelleştirmesinde yaşanan aksaklıklar olarak sıralanabilir( http://www.kto.org.tr/dosya/rapor/ukrayna.pdf).
Türkiye Cumhuriyeti Ukrayna’nın bağımsızlığını tanıyan ilk ülkelerden birisidir. Türkiye Cumhuriyeti Ukrayna ilişkileri günümüzde kat ettiği aşama, azımsanmayacak boyutlara ulaşmıştır. Her alanda örnek teşkil edecek düzeye ulaşan ilişkilerin, 2009 yılında da aynı istikamette yol alacağı kesinlik kazanmıştır. Ukrayna ile Türkiye arasında her alanda gelişerek devam eden ilişkiler, özellikle siyasi, kültürel, ticari ve ekonomik alanlardaki işbirliği ileriki yıllarda da gelişerek devam edecektir.
