Haber-Röportaj: İlker ÇAKAN
Türk Radyo ve Televizyonlarının yıllarca unutulmayan ve Türk Halk Müziğinin ekol sesi TRT Sanatçısı Tuğrul Şan, “Tuğrul Şan ve Türk Halk Müziği” konulu yaptığım röportajda şunları söyledi;
Bir türkü okudum ve ondan başka da bir şey sormadılar
“Ordu merkez Kayadibi Köyü doğumluyum(1948). İlkokulu köyde bitirdim ve daha sonra Ordu’ya geldim. İlköğretimimi 19 Eylül ve Güzel Ordu ilkokulunda tamamladım. Sonra ortaokula geçtim ve merkez ortaokulundan mezun oldum. Öğretmen okulu imtihanına girdim ve bir türkü okudum ve ondan başka da bir şey sormadılar. Böylece imtihanı kazanmıştım. 1663-1964 yıllarında Perşembe Öğretmen Okulunda okudum.1966-1967 yıllarında sanatla iç içe olduğum için müziğin merkezi İstanbul olduğu için orada olmayı çok istedim. Orada hem okurum, hem de sanatla uğraşırım diye İstanbul’a gitmiştim.
Halk müziği yarışmalarına girdim ve derecede aldım
Ama okula almadılar ve bir sene boş gezdik. Halk müziği yarışmalarına girdim ve derecede aldım. Bu yarışmalarda Türkiye üçüncüsü olmuştum. Ondan sonra geri dönüp, Perşembe Öğretmen Okulundan sonra Giresun Öğretmen Okuluna devam ettim. Her sene ikmale kalırdım ve o sene doğrudan geçtim. TRT1’in 1970 yılında açmış olduğu sınavda Trabzon’da imtihana girdim ve bu sınavı kazandım. Ankara’da bir ay yoğun bir nota çalışması gördük. Bir ayın sonunda tekrar imtihana girdim. Daha sonra bir ayın sonundaki imtihanı da kazanarak stajyer sanatçı olarak 1970 senesinde başladım. Altı ay sonrada asaletimiz tasdik oldu. TRT Ankara Radyosunun Çok Sesli Korosunda göreve başladım. 1972 senesinde de askere gittim. Daha önce ortaokulda okurken müsamerelere katıldım. Öğretmen Okulunda da sahneye çıkıyordum.
Halk müziğini aslında ben çok seviyordum
Çocuk yaşta bu işe başlamış oldum. Ailemizde güzel sesler var ama profesyonelce çalışma yapan yoktur. Ortaokul sıralarında da Halkevi Korosu çalışmalarına katılıyordum. Bu koroyu Cengiz Dilaver hocamız çalıştırıyordu. Orada darbuka çalmaya başlamıştım. Sonra bağlama çalmaya devam ettim ve en sonunda da solist olduk. Öğretmen okuluna devam etim. Son sınıfta TRT Ankara Radyosunu kazanınca Ankara’ya gittim. Halk müziğini aslında ben çok seviyordum. Ordu Musiki Cemiyetinde önce Türk Sanat Müziğine başladım. Gönlüm halk müziğinde olduğu için daha sonra Cengiz Dilaver yönetimindeki halk müziği korsuna geçtim. Bu çalışmalar periyodik olarak devam etti.
1975 yılında solist olarak başladım
Askerlik dönüşü halk müziği konusunda açılan imtihanı kazandım ve 1975 yılında solist olarak başladım. Bir sene sonrada solist oldum. Türkü severlerle tanıştık. Türkiye’de 1979 yılında siyah-beyaz televizyon kuruldu. Bu televizyon daha öncede çıktı ama test yayını yapıyordu. O zamanlar çok sesli koro olarak çıkıyorduk ama koronun hepsi solisti. Radyo Halk Müziği Korosuna solist olarak katıldım. Ben o zaman her gün televizyondaydım. O zaman televizyon tek kanaldı ve siyah-beyazdı. Tuğrul Şan solist programlarına ve hafta sonu eğlence programlarına katılıyordum.
Halk beni sevdi ve ben onlara güzel türküler sevdirdim
Onun içinde tanınmam çabuk oldu. Halk beni sevdi ve ben onlara güzel türküler sevdirdim. Böylece zaman geldi ve geçti.1993 yılında İstanbul Radyosuna tayin istedim ve böylece İstanbul’a geçtim.1997 yılında 25 yıl hizmet sürem dolduğu için içimde bir müzik okulu açmak ve gençleri yetiştirmek duygusu vardı. Hizmet sürem dolduğu için erken emekliliğimi erken istedim. 1997 yılında emekli olup, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Müzik Okulu açtım. Hala bu okulda gençleri yetiştiriyoruz. Konservatuarı kazandırdığım çok öğrenciler var. Bu arada meşhur olanlarda var. Bunlardan birisi de “Şakşuka” şarkısı ile ünlü olan Tarık Mengüç’tür.
Müzik okulunda geçen yıl 250 öğrencim vardı. Bu yıl ise 200 öğrencim var. İnsanların günlük yaşamlarından sonra düşünülen bir şeyi yapıyorum. Müzik zevkle ilgili bir şey olunca tabii ki ekonomik nedenler önemlidir. Bunun içinde sayıyı tam yakalayamıyorum. Benim okulda: batı müziği, sanat müziği, halk müziği vardır. Bunun dışında şan eğitimi, enstrüman eğitimi var. Bizden şan eğitimi alan Şakşukayı söylen Tarık Mengüç benim öğrencimdir. Daha önce Ankara’dayken folklor derneği kurmuştum. Şu anda Anadolu Ateşinin Genel Koordinatörü Mustafa Erdoğan benim folklor hocamdı. Bugüne kadar Ankara ve İstanbul’da olsun, kültürle uğraştım.
Halk Müziği çok iyi bir yere geldi
Benim zamanında Türk Halk Müziği geri plandaydı. Türk Sanat Müziği daha ön plandaydı. En başta pop müziği de baştaydı. Geriye doğru 10 sene gidersek o zaman pop müziği kayboldu, sanat müziği de yavaşladı. Halk Müziği çok iyi bir yere geldi. Türk Halk Müziği şu anda da iyi bir yerdedir. Halk Müziğini pop ve sanat müziğinden önde görüyorum. Eskiden sazı omzuna takıp, caddede yürümekten utanılırken şimdi göğüslerini gere gere yürüyorlar.
Herkes sanatçıyım diyebilir ama onu kendinin dışında olan insanlar değerlendirir. Fakat güzelse ben güzelim derse o kendini kandırmış olur. Ulusal televizyonlar muhakkak belli bir yere gelmiş sanatçıları değerlendirirler. Mahalli televizyonlar programlarını doldurmak için uğraşırlar. Televizyon kanallarında yapılan müzikle ilgili yarışmaların katkısı olur. İnsan kendinde kabiliyet görürse bende bu yarışmalara katılırım diye kendi çabalarını daha da sıklaştırır. Bu tür yarışmalara jüri olarak katıldım.
Kulağa hitap edebilen sanatçı önemlidir
Bir apartmanda oturan insanların komşuluk ilişkileri nasıl oluyorsa sanatçıların da kendi arasında ilişkiler olmasına sahip bir düşüncedeyim. Ama bazı sanatçılar ne kaygısı düşünüyorlar bilmiyorum ama kıskançlık düşüncesiyle maalesef bu iletişim gerçekleşmiyor. Bazı sanatçılar arasında böyle oluyor ama insanın beyin düşüncesi karşısındakiyle aynı platformu paylaşırsa tabii ki beraberliği devam ediyordur. Benim programımda arkadaşlarım yanımda oldu ve böylece bir paylaşım oldu. Halk kendinden olan sanatçıyı seviyor. Kendine bir şeyler verebilirse, halka bir şeyler verebilirse o sanatçı halk tarafından tutulur. Bunda kabiliyette önemlidir. Sesinin dinlenebilir olması da önemlidir. Bir amatör sanatçının ne kadar tanınma şeyi olabilir ki? Onun için evrenselleşmiş bir sanatçıyı ondan halk bir şeyler alabilecekse muhakkak sahiplenir ve bırakmaz. Ben derlemeleri okuyorum. Kulağa hitap edebilen sanatçı önemlidir. TRT Sanatçısı olarak radyoda iken her yöreden türkü okumak zorunluluğumuz vardı. Her türküyü okumak derken sesine gidebilecek, o yorumlarla kendini ifade edebilecek türküleri seçmek önemlidir.
Üç kasetim ve 4 sinema filmim var
Ben hep onlara dikkat ederek programlar yaptım. Bu bir gönül işidir. Gönül işinden öncede kabiliyeti ve sesi olması gerekiyor. Onlarda birleşirse bir sanatçı olmanın yolu sanatı sevmesinden gelir. Yaptığı işe saygı duyması ve sevmesi lazımdır. Türkü okursa Türk halk müziği sanatçısı ve bol şarkı dinlerse, Türk Sanat Müziği Sanatçısı olma yolunda iyi bir yer yol kat etmiş olur. Şimdiye kadar üç kasetim çıktı. İlk kasetim “Varıp Neylemeli Sılayı Gayri”‘dir. “Yanlız Adam”, “Sıladan Türküler” diye kasetlerim vardır. Ayrıca 4 sinema filmim vardır. İlk filmim “Hasret Yorgunu, ikinci filmim “Beyaz Zehir”dir. Diğer filmlerim ise “Denizler Şahidimdir’ ve ” Dökülen Yapraklar”dır. Tüm bu filmlerde başrollerde oynadım. Bu arada sinemayı da bıraktım.”
