Günlük yaşantımızda sık sık kullandığımız kelimelerdendir iyilik ve kötülük. Kimi zaman bir olayı, bir nesneyi kimi zamanda kişileri nitelemede kullanırız. İyilik ve kötülük soyut kavramlar olarak karşımızda dursalar da ancak insanlar yaptıkları davranışları ile onları somut hale getirebilirler, kısaca iyilik ve kötülük yapıp yapmamak insanların elindedir. O halde şu soru soruyu sorabiliriz, iyi ve kötü davranmak, iyi ve kötü olmak insanların doğasında var mıdır? Biyolojik anlamda sağlığımız açısından iyi ve kötünün olup olmadığını aşağıdaki yazıyı okuduğunuz zaman kolayca karar verebileceksiniz ve bazı kavramların yerli yerine oturduğunu göreceksiniz.
Düşük Yoğunluklu Lipidlerin (LDL) reseptörlerinin keşfedilmesi ile yağ içeriği fazla diyetle çok beslenen kişilerin arterlerinde kolesterolün tıkanmayı nasıl oluşturduğu açıklandı. LDL reseptörü protein yapısında hücre zarında yer alan, düşük yoğunluklu yağ damlacıklarını tanıyarak onları dolaşımdan alıp hücrenin alınmasına yardım eden moleküldür. Hücrenin içersinde ise bu zararlı yağ damlacıkları ile proteini ayıran enzimleri taşıyan lizozom organeli vardır. Lizozom organelindeki yıkıcı moleküller LDL’yi reseptöründen ayırır ve ayrılan LDL kolesterol paketi halinde karaciğere gönderilir. Karaciğere gelen kolesterol, karaciğer hücrelerinde, yediğimiz yiyeceklerden daha fazla kolesterol yapılmasını durdururlar. Bu olaylar düzgün bir şekilde yürüdüğü zaman kolesterol kandaki HDL dediğimiz yüksek yoğunluklu lipidlere bağlanarak karaciğere ya da vücut dışına atılmasını sağlar.
Fakat HDL molekülleri yeteri kadar değilse ya da LDL reseptörleri ile yeteri kadar hücre içine alınamazsa kan dolaşımında gereğinden fazla birikmeye başlar. Bu nedenle LDL kötü kolesterol buna karşılık HDL iyi kolesterol olarak bilinmektedir. İşte sağlımızın iyi ya da kötü olmasında bu iki iyi ya da kötü molekül etkili olabilmektedir. Kolesterolün kendisi kötü molekül değildir aslında. Hücre zarının oluşmasında, zarın akışkanlığının sağlanmasında, nefes almadan tutun hücre içine madde alışverişinin yapılmasına kadar hücrenin bütünlüğünün korunmasında oldukça önemlidir. Tehlikeli olan durum normal durumlarda hayati öneme sahip kolesterolün gereğinden fazla olması durumunda kan dolaşımında birikmesi özellikle kalp damarlarının tıkanmasına yol açmasıdır.
Ailesel yüksek kolesterolü olanlarda LDL reseptörleri bozuktur ve bozuk olan reseptörler LDL’nin hücre içine alınmasını güçleştirir buna karşılık dolaşımdaki kolesterol düzeyi hızla artar. Genlerimiz LDL reseptör sayılarını belirler, böylece bazı insanların çok yağlı diyetle beslenseler de resptörlerinin fazla olmasından dolayı sağlıklı kolesterol düzeyine sahip olduğu, buna karşılık az sayıda reseptöre sahip olan bireylerin diyetlerine çok özen gösterseler de yüksek kolesterole sahip oldukları görülmektedir.Yani düşük LDL yüksek HDL kalp damar sağlığını güçlendirmektedir.
Bir sonraki yazımızda önceki yıllarda TIME dergisine de konu olan God Gene (Tanrı Geni) kavramını farklı bir yaklaşımla anlatmaya çalışacağım.
