Haber-Röportaj: İlker ÇAKAN
Artvin Valisi Ömer Doğanay;”Türkiye-Gürcistan ilişkileri ve Sarp Sınır Kapısı” konulu Türkiye-Gürcistan Haberci Gazetesi olarak yaptığımız özel röportajda şunları söyledi;
-Türkiye-Gürcistan ilişkilerini nasıl değerlendiriyorsunuz?
“Türkiye’nin 276 km.lik ortak sınıra sahip olduğu kuzeydoğu komşusu Gürcistan ile ilişkileri uzun yıllar öncesine dayanmaktadır. İki ülke de her dönemde birbirlerini dost ve kardeş ülke olarak nitelemiştir. Tarihten ileri gelen sorumluluk ve dostluk duyguları ile her iki ülke de ekonomik, kültürel v sosyal anlamda ilişkilerini güçlendirme için çaba sarfediyor. Geçmişten gelen ve halen devam eden İyi ilişkiler gösteriyor ki, gelecekte ekonomik ve kültürel anlamda daha büyük işbirliklerinde bulunacağız.
Her iki ülkenin vatandaşları da yapılan anlaşmalar ve devam eden iyi ilişkiler sayesinde vize ve pasaport olmaksızın sadece kimlikleri ile ziyaretlerini gerçekleştirmektedirler. Gürcistan’a; Sarp, Türközü ve Aktaş Sınır Kapıları olan Türkiye’nin hem yolcu hem araç trafiğinde önem arz eden Sarp Sınır Kapısından verilere göre yıllık 6,5 milyon kişi, giriş çıkış yapmaktadır. Bu da günde yaklaşık 20.000 kişiye denk gelmektedir. Bu yoğunluk gün geçtikçe devam etmektedir. Bölgeye açılması planlanan Muratlı Sınır Kapısı ile ilgili çalışmalar da devam etmektedir.
Batum Havaalanını iki ülke ortak kullanmaktadır. Türk Hava Yolları Hopa iç hatlar uçuşunu Batum üzerinden iki ülke arası yapılan anlaşmalarla sorunsuz bir şekilde gerçekleştirmektedir. Bu durum da iki ülkenin ilişkilerinin ulaştığı seviyeyi göstermesi açısından çok önemlidir. Parlamenter diplomasi çerçevesinde TBMM Türkiye-Gürcistan Dostluk Grubu da kurulmuş olup zaman zaman ziyaretler gerçekleştirmiştir, çalışmalarını sürdürmektedir.
Artvin Valisi Ömer Doğanay
Acara Özerk Cumhuriyeti Başbakanı Zurab Pataradze iki ülke ilişkileri için bir deyimlerinden örnek vererek “Yakın komşu uzak akrabadan daha yakındır” benzetmesini yapmıştır. Halihazırdaki iyi ilişkiler, projeler gelecekte de devam edeceğinin en büyük göstergesidir, iki ülkenin temasları, ziyaretleri, sosyal, ekonomik ,kültürel işbirliklerinin en iyi şekilde devam etmesi Türkiye ve Gürcistan halkı için önem arz etmektedir. Aynı zamanda Türkiye ve Gürcistan’ın bu üst düzey ilişkileri tüm dünyaya örnek teşkil etmektedir.
-Artvin ile Gürcistan Acara Özerk Cumhuriyeti arasındaki ekonomik ve kültürel ilişkileri nasıl değerlendiriyorsunuz?
Acara Özerk Cumhuriyeti 1921 Kars Antaşması ile kurulan Türkiye’nin de siyasi olarak garantörlüğünü üstlendiği merkezi Batum olan özerk bir cumhuriyettir.
Acara Özerk Cumhuriyeti ile dini, sosyal, kültürel benzerliklerimiz vardır. Sınırın her iki tarafında da benzer yetişen ürünlerimiz, Gürcüce ve Lazca gibi ortak konuşulan dillerimiz vardır. Bu da çok iyi gösteriyor ki aslında biz tarihin aynı sayfalarında yer almış iki devletiz. Sınırlar bu durumu değiştirememişti, millet gönül köprüsü kurarak ilişkilerini devam ettirmektedir.
Daha önce başlanan ve hala devam eden turizm projeleri ile iki devlet de istemektedir ki, Artvin’e gelen turist Batum’u da görsün, Batum’a gelen turist de gezisini Artvin’de devam ettirsin. Böylece ilişkiler Acara Özerk Cumhuriyeti kurulduğundan beri dostane ve kardeşçe ilerlemiştir. Acara Türkiye için önem arz etmektedir, buradaki yatırımların içinde Türk yatırımları % 60lara varmaktadır.
Acara’da oldukça fazla Türk bulunmakta aynı şekilde Türkiye ‘de de Gürcü sayısı fazladır. 2012 de yapılan bir uygulama İle Acara devlet televizyonunda Türkçe dersler bile verilmeye başlanmıştır. Hem ülkemiz hem de Acara Devleti yetkilileri arasında temaslar her daim sürmekte zaman zaman ziyaretler gerçekleşmektedir. İki ülke de ilişkilerin eniİyi şekilde devam etmesi için çaba sarfetmektedir.
Artvin Valisi Ömer Doğanay-
Acara Özerk Cumhuriyeti Hükümet Başkanı
-Sarp Sınır Kapısının büyütülmesi konusunda yapılan çalışmalar ne aşamadadır?
Ülkemizin Gürcistan ile imzaladığı anlaşma sonucu 2011’de hayata geçen vizesiz geçiş sistemi ile her iki ülkenin vatandaşları sadece kimlikleri ile giriş çıkış yapmaya başlamış bu da yoğunluğu arttırmıştır. Her gün yüzlerce tır geçişiyle beraber binlerce insan geçişi sağlanmaktadır. Her geçen gün artan bu yoğunluktan dolayı daha iyi hizmet vermek amacıyla Sarp Sınır Kapısında bir takım büyütme çalışmaları devam etmektedir.
Gümrük ve Ticaret Bakanımız bu hususla ilgili yerinde incelemelerde bulunmuş, kapıdaki yığılmaları önlemek için artık tek noktada dur-kalk yapılarak tüm işlemler bir noktada halledilmektedir. Ayrıca plaka sistemine geçiş yapılmış olup yani giriş çıkışlarda araçların plakalarının okunduğunu belirtmiştir.
Hala yenileme ve modernizasyon çalışmaları devam eden Sarp Sınır Kapısında, 2017 yılı içerisinde Ramazan Bayramı’nda oluşan yoğunluk Valiliğimizin de personel artırımı ve çabalarıyla sorunsuz bir şekilde geçirilmiştir. Kafkasya’ya, Orta Asya’ya açılan kapımız olan Sarp Sınır Kapısının ticaret hacmi düşünüldüğünde daha iyi ve en yüksek kapasite ile verim almak için modernizasyon çalışmaları devam etmektedir.
-Sarp Sınır Kapısındaki yoğunluğun önlenmesi konusundaki çalışmalarınız nelerdir?
Sarp Sınır Kapısı, ihracat ithalat potansiyeli çok yüksek olan önemli bir sınır kapımızdır. İki ülke arası yoğun geçişlerden dolayı kapıda çalışmalar hala devam etmektedir. Eğer bu ticaret hacminin devam etmesini istiyorsak iki ülke de elinden geleni yapmalıdır. Türkiye bu noktada kapıyı genişletme çalışmaları ile büyük bir adım atmıştır. Valiliğimiz hem Sarp Sınır Kapısı’nda görev yapan mülki amiri ile hem de oradaki personeli ile yoğun zamanlarda personel de sağlayarak katkısını her daim sağlamaktadır. Türkiye ve Gürcistan’ın nüfusu karşılaştırıldığında hem geçişlerin her gün aksamadan devam etmesi hem de yenilememin yapılması için yoğunluğun devam edilebileceği öngörülebilir.
Artvin Valisi Ömer Doğanay-
Türkiye Batum Başkonsolosu Yasin Temizkan
-Artvin ile Batum arasında turizm konusunda işbirliği çalışmalarınız varmıdır?
Artvin ve Batum kültürel anlamda çok benzemektedir. İki yerleşim bölgesi de akraba insanları barındırıyor. Dolayısıyla sınır geçişleri de hesaba katıldığında, bir turist sınırın diğer tarafına çok rahat geçebilmekte orda seyahatine devam etmektedir. İki bölge de eko-turizm başta olmak üzere doğa, deniz, kültür turizminde oldukça önemlidir. Sürekli olarak karşılıklı turlar düzenlenmekte, turist potansiyeli her geçen gün artmaktadır.
2017 Mayıs ayı içerisinde Batum’da düzenlenen, ‘Expo Batumi Travel 2017’ uluslararası turizm fuarında bulunarak, Artvin ilimiz her alamda tanıtılmış, tanıtım standına büyük ilgi gösterilmiştir. İI Kültür Turizm Müdürlüğü’nce stantta ziyaretçilere Artvin’i tanıtıcı hediyeler verilmiştir.”
ართვინის პროვინციის გუბერნატორი ომერ დოღანაი:
“თურქეთი და საქართველო ორი მეგობარი ქვეყანა”
ართვინის გუბერნატორ ბატონი ომერ დოღანაის სპეციალური რეპორტაჟი თურქეთ-საქართველოს შესახებ და ამ ორი ქვეყნის მაკავშირებელ სარფის საზღვარის თაობაზე. ეკსკლუზიური რეპორტაჟი გაზეთ ჰაბერჯი”ში
-როგორ აფასებთ საქართველო-თურქეთს შორის ურთიერთობებს?
“თურქეთისა და საქართველოს შორის საზღვრის სიგრძე 276 კილომეტრია, რომელიც ჩრდილოეთ აღმოსავლეთიდან გვესაზღვრება. საქართველოსთან ჩვენი ურთიერთობა წლებს ითვლის. ეს ორი ქვეყანა ყოველთვის მეგობრულ და ძმურ ურთიერთობებით თანაცხოვრობენ. ეს ისტორიული მეგობრობა, ყოველდღიურ ცხოვრებაში, ეკონომიურ თუ კულტურულ სფეროში იჩენს ხოლმე თავს. წარსულ და აწმყოს თუ გადავხედავთ გვიჩვენებს, რომ ჩვენი ურთიერთობები ისევე, როგორც ეკონომიური ასევე კულტურული უფრო დიდხანს გაგრძელდება და უფრო განვითარდება.
ორივე ქვეყნის მოქალაქეების ურთიერთ თანამშრომლობა და კეთილმეზობლური ურთიერთობები გახდა მიზეზი ორ ქვეყანას შორის საზღვრის გადაკვეთა მომხდარიყო პირადობის მოწმობით. საქართველოსთან თურქეთს აქვს სამი სასაზღვრო კვეთის ობიექტი, სარფის, თურქგოზის და აქთაშის საზღვრები. სარფის საზღვარი ვიზიტორების გადატვირთულობით გამოირჩევა. სასაზღვრო მონაცემების მიხედვით ეს საზღვარი წელიწადში 6,5 მილიონ ადამიანს ატარებს. ეს კი დღეში დაახლოებით 20 000 კაცს ნიშნავს. სარფის საზღვარზე ასეთი ხალმხრავლობა დღითი დღე იზრდება. ასევე ამ რეგიონში იგეგმება ახალი საზღვრის გახსნა, რომელსაც მურათლი ერქმევა.
აქვე აღსანიშნავია, რომ ბათუმის საერთაშორისო აეროპორტი ემსახურება ორივე ქვეყნის შიდა რეისებს. ხოფიდან განხორციელებილი შიდა რეისების თავლსაზრისით ერთ-ერთი სანიმუშო თანამშრომლობაა საქართველოსთან. ასევე პარლამენტის დონეზე თურქეთის მეჯლიშში არის სპეციალური განყოფილება საქართველოსთან ურთიერთობის დეპარტამენტი, რომლებიც ხშირად გვსტუმრობენ და ვსტუმრობთ საქართველოსაც.
ვისარგებლებ აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის ბატონი ზურაბ პატარაძის გამონათქმით შორეულ ნათესავს ახლო მეზობელი სჯობიაო” და გეტყვით რომ, ჩვენი ქვეყნების ურთიერთობას კეთილმეზობლურ ცხოვრებას ნამდვილად არ ყავს ბადალი. ეს მომავალში ახალი პროექტების განხორციელების მაჩვენებელია. ვფიქროს თურქეთ-საქართველოს შორის, დიპლომატიური, კულტურული, კეთილმეზობლური, პოლიტიკური ურთიერთობები დიდი სიკეთეს მოუტანს ორი ქვეყნის მოსახლეობას, მათ განვითარებას და ურთოერთობებს. მინდა გითხრათ, რომ თურქეთ-საქართველოს ურთიერთობები სამაგალითოა სხვა ქვეყნებისათვისაც.
-ართვინის რეგიონსა და საქართველოს, აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რეგიონს შორის ეკონომიკურ და კულტურულ ურთიერთობებს როგორ შეაფასებდით?
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა 1992 წელს ყარსის ხელშეკრულებით არის დაფუძნებული. თურქეთი ამ ხელშეკრულების მონაწილე და ერთ-ერთი განანტორის ფუნქცია აქვს. ავტონომიის დედაქალაქი ბათუმია.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლილაში მცხოვრები ადამიანებთან გვაკავშირებს, რელიგიური თუ რეგიონისათვის დამახასიათებელი კულტურული, ადათ წესების მსგავსებები. საღვრის ორივე მხარეს, მსგავსი მცენარეებისა თუ მოსავლის, მსგავსი ენებზე, ქართულ თუ ლაზურად მოსაუბრე ადამიანების ხილვა თავისუფლად არის შესაძლებელი. ეს ყველაფერი კიდევ ერთხელ გვიჩვენებს თანაცხოვრობის ისტორიულ წარსულს დახანგძლივობას. შეიძლება ითქვას, რომ ჩვენ ერთი გეოგრაფიული რეგიონის შვილები ვართ.
ორმხრივი ტურისტილი პროექტები ითვალისწინებს იმასაც, რომ ბათუმში მოსული ვიზიტორებმა ნახონ ართვინი, ართვინის ვიზიტორებმა კი ბათუმი. ეს კიდევ უფრო აღრმავებს ამ ორი ქალაქის და რეგიონის ურთიერთობებს. მნიშვბნელოვანია ისიც რომ აჭარაში უცხოური ინვესტიციის 60 % მდე თურქეთის მოქალაქეები ახორციელებენ.
აჭარაში თურქეთის ბევრი მოქალაქე მოღვაწეობს, ასევე ძალიან ბევრია თურქეთშის ქართველი მოსახლეობა. 2012 წელს აჭარის საზოგადოებრივ მაუწყებელში თურქულის გაკვეთილებიც ტარდებოდა. ორი ქვეყნის უმაღლესი რანგის პირები ხშირად ხვდებიან ერთმანეთს და ამ ურთიერთობების უფრო გაღრმავებაზე მუშაობენ.
-რა ეტაპზეა სარფის საზღვრის სამშენებლო საქმიანობა. როდის დასრულდება?
თურქეთსა და საქართველოს შორის 2011 წელს ხელმოწერილი ხელშეკრულების შედეგად ძალიან მოიმატა საზღვრის კვეთი მსურველთა რაოდენობა. მოქალაქეები საზღვარს კვეთენ სხვადასხვა მიზნით. ტურისტული, სავაჭრო და სხვა მიზნით. სარფის საზღვარი დატვირთულია ასევე გადამზიდი ტრანსპორტის საზღვრის კვეთით. ამიტომ უკეთესი მომსახურებისათვის დაიგეგმა და უკვე დაიწყო საზღვრის ინფრასტრუქტურის მოწყობა და მშენებლობა.
საბაჟო და სავაჭრო სამინისტრომ მოამზადა ერთი ფანჯრის ფორმულა. რაც გულისხმობს მგზავრების ასევე ავტომობილების ერთ ფანჯარაში ყველა დოკუმენტაციების მოგვარებას. რაც დააჩქარებს მომსახურებას. შექმნის საზღვარზე მეტ გამტარიანობის შესაძლებლობას. ასევე უკვე ამოქმედდა მანქანის ნომერით ვიდეო რეგისტრაციის მოსახურება, რომელსაც სისტემა თავისით ახორციელებს და დროში მოგების საშუალებას იძლევა.
მიუხედავად ამისა ჯერ კიდევ არის ხალხმრავლობა საზღვარზე და გადატვირთულია საზღვარი. 2017 წლის რამაზანში ჩვენ სპეციალურად გავზარდეთ თანამშრომელთა რაოდენობა, რათა შეგვემცირებინა გადატვირთულობა და გაგვეზარდა გამტარუნარიანობა. ვინაიდან სარფის საზღვარი ერთდაგვარი კარიბჭეა შუაზიში, კავკასიაში ამიტომ მისი მნიშვნელობაც დიდია. აქედან გამომდინარე მიმდინარეობს მუშაობა საზღვრის სრული მოდერნიზაციის მიმართულებით.
-სარფის საზღვარის განტვირთვისათვის რა სახის ზომებს მიმართავთ?
სარფის საზღვარი იმპორტ-ექსპორტის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფუნქხციის მატარებელია, განსაკუთრებოით თურქეთ-საქართველოსათვის. ამიტომ აქ მიმდინარეობს ძალიან სერიოზული მუშაობა. თუ ჩვენ ამ სავაჭრო პოტენციალის შენარჩუნება და გაზრდა გვსურს ვფიქრობ ორივე ქვეყანამ განსაკუთრებული სამუშაოები უნდა ჩაატაროს. ჩვენ ხშირად ვზრდით პერსონალს. ვავიტარებთ იფრასტრუქტურას. საქართველოს და თურქეთის მოქალაქეებმა საზღარი რომ დაუბრკოლებლად გადაკვეთონ აუცილებელია ბევრი სახის ღონისძიებების გატარება.
-თუ გაქვს ურთიერთანამშრომლობა ართვინსა და ბათუმს შორის
ტურიზმის სექტორში?
ართვინი და ბათუმი კულტურული მნიშვნელობით ერთმანეთს ძალიან ჰგავს. ამ ორი რეგიონში მცხოვრები ადამიანები, ხშირ შემთხვევაში ერთამნეთის ნათესავებიც არიან. ამიტომაც ხშირია ერთმანეთთან გადასვლა და მონახულება. კიდევ ერთი მსგავსება ისა, რომ ორივე რეგიონის დამახასიათებელი ტურისტული მიმართულება ეკო-ტურიზმია. თმაცა არანაკლებ მნიშვნელოვანია ზღვის, კულტურული ტურიზმი. ხორციელდება ყოველდღიური ტურები ორივე რეგიონში.
2017 წლის მაისში ბათუმში ტარდება გამოფენა ექსპო ჯორჯია თრაველის სახელწოდებით. სადაც ართვინი წარმოდგენილი იყო სრულად. ქალაქის ტურისტულმა განყოფილებამ ყველაფერი გააკეთა იმისათვის, რომ კარგად გაეცნო მომავალი ვიზიტორებისათვის ათვინის რეგიონები. სტანტის ვიზიტორებსაც საჩუქრებით გაუმასპინძლდა.”
