Kahramanmaraş’ın
havasından mı? Suyundan mı? Şairi bol, yazarı bol, Serhat yiğidi
bol, evliyası eren’i bol, yiğit anası bol, ticaret erbabı has
ahileri bol, saymakla bitiremeyiz. Ata’mız Elbistan’ın
Kahramanmaraş’ın evladı Yavuz Han. Osmanlı imparatorluğunun
yiğit mi yiğit. Gözü pek gözü kara.
Mekke
ve Medine Fatih’i Yavuz Sultan Selim hanı biraz tanıyalım…
Yavuz
Sultan Selim 10 Ekim 1470 günü doğdu. Babası Sultan İkinci
Bayezid, annesi Gülbahar Hatun’dur. Gülbahar Hatun Dulkadiroğulları
beyliğindendir. Yavuz Sultan Selim, uzun boylu, geniş omuzlu, kalın
kemikli, omuzlarının arası geniş, yuvarlak başlı, kırmızı
yüzlü, uzun bıyıklı ve yiğit bir padişahtı. Sert tabiatlı ve
cesurdu. Kuvvetli bir ilim tahsili yapmıştı.
Babası Sultan İkinci Bayezid, padişah olduktan sonra, askeri sevk ve devlet idareciliğini öğrenmesi için, Şehzade Selim’i Trabzon Sancağı’na tayin etti. Şehzade Selim, Trabzon’da devlet işlerinin yanında, ilimle uğraşır ve büyük alim Mevlana Abdülhalim Efendi’nin derslerini takip ederdi. Trabzon’u çok güzel idare eden Şehzade Selim’in bu arada komşu devletler de ilişkisi oldu. Valiliği sırasında Trabzon halkını rahat bırakmayan Gürcüler üzerine üç sefer yaptı. En önemlisi olan Kütayis seferinde Kars, Erzurum, Artvin illeri ile birçok yeri fethederek Osmanlı topraklarına kattı (1508). Buralarda yaşayan Gürcülerin hepsi müslüman oldular.
Babası Sultan İkinci Bayezid, padişah olduktan sonra, askeri sevk ve devlet idareciliğini öğrenmesi için, Şehzade Selim’i Trabzon Sancağı’na tayin etti. Şehzade Selim, Trabzon’da devlet işlerinin yanında, ilimle uğraşır ve büyük alim Mevlana Abdülhalim Efendi’nin derslerini takip ederdi. Trabzon’u çok güzel idare eden Şehzade Selim’in bu arada komşu devletler de ilişkisi oldu. Valiliği sırasında Trabzon halkını rahat bırakmayan Gürcüler üzerine üç sefer yaptı. En önemlisi olan Kütayis seferinde Kars, Erzurum, Artvin illeri ile birçok yeri fethederek Osmanlı topraklarına kattı (1508). Buralarda yaşayan Gürcülerin hepsi müslüman oldular.
Çok
güzel ata biniyor, devrin en meşhur silahşörlerini alt edecek
kadar iyi kılıç kullanıyordu. Güreşmekte, ok ve yay yapmada
üstüne yoktu. Harpten hoşlanmakla beraber çok ince bir ruha da
sahipti. Çok mütevazi bir kişiliğe sahip olan Yavuz Sultan Selim,
her öğün yemekte tek çeşit yemek yerdi ve ağaçtan tabaklar
kullanırdı. Gösterişten hoşlanmaz, devlet malını israf
etmezdi.
Babasından
devraldığı tatminkar hazineyi ağzına kadar doldurdu. Hazinenin
kapısını mühürledikten sonra, söyle vasiyet etti:“Benim
altınla doldurduğum hazineyi, torunlarımdan her kim doldurabilirse
kendi mührü ile mühürlesin, aksi halde Hazine-i Humayun benim
mührümle mühürlensin.”Bu
vasiyet tutuldu. O tarihten sonra gelen padişahların hiçbiri
hazineyi dolduramadığından, hazinenin kapısı daima Yavuz’un
mührüyle mühürlendi.
Yavuz
Sultan Selim, ataları hep sakal uzattıkları halde sakalını
keserdi. Bunun sebebini soranlara “Sakalımı ele vermemek için
kesiyorum” dediği rivayet edilir. Bir kulağına da küpe
takardı. 22 Eylül 1520’de “Aslan Pençesi” denilen bir
çıban yüzünden henüz 50 yaşında iken vefat etti. Hayatının
son dakikalarında Yasin-i Şerif okuyordu. Kanuni Sultan Süleyman,
Fatih Camii’nde babasının cenaze namazını kıldıktan sonra, onu
Sultan Selim Camii avlusundaki türbeye defnettirdi. Tarihçiler,
Yavuz Sultan Selim’i sekiz yıla seksen yıllık iş sığdırmış
büyük bir padişah olarak değerlendirdiler.
Çaldıran
Savaşı
Yavuz Sultan Selim, babası Sultan İkinci Bayezid ve kardeşleri ile taht mücadeleleri vererek tahta çıktığında, Osmanlı Devleti sıkıntılı bir dönem yaşıyordu. Bu bunalımlı dönemin en büyük sebebi Doğu’daki Şii-Safevi Devletiydi. Bu devletin ortadan kalkmasıyla huzur sağlanacak ve Türkistan yolu Osmanlılara açılacaktı. Yavuz Sultan Selim’in en büyük amacı doğudaki bütün Türk-İslam devletlerini tek bir devlet çatısı altında birleştirmekti. Yavuz Sultan Selim, 1514 yılı baharında ordusuyla birlikte İran seferine çıktı. Osmanlı kuvvetleri, Erzincan’dan Tebriz’e doğru yürüyüşüne devam etti. Çaldıran’da 23 Ağustos 1514’te yapılan savaşta Osmanlı kuvvetleri büyük bir zafer kazanırken, Safeviler bozguna uğradılar. Şah, kaçarak hayatını zor kurtardı.
Yavuz Sultan Selim, babası Sultan İkinci Bayezid ve kardeşleri ile taht mücadeleleri vererek tahta çıktığında, Osmanlı Devleti sıkıntılı bir dönem yaşıyordu. Bu bunalımlı dönemin en büyük sebebi Doğu’daki Şii-Safevi Devletiydi. Bu devletin ortadan kalkmasıyla huzur sağlanacak ve Türkistan yolu Osmanlılara açılacaktı. Yavuz Sultan Selim’in en büyük amacı doğudaki bütün Türk-İslam devletlerini tek bir devlet çatısı altında birleştirmekti. Yavuz Sultan Selim, 1514 yılı baharında ordusuyla birlikte İran seferine çıktı. Osmanlı kuvvetleri, Erzincan’dan Tebriz’e doğru yürüyüşüne devam etti. Çaldıran’da 23 Ağustos 1514’te yapılan savaşta Osmanlı kuvvetleri büyük bir zafer kazanırken, Safeviler bozguna uğradılar. Şah, kaçarak hayatını zor kurtardı.
Yavuz
yoluna devam ederek Tebriz’e girdi. Şehirdeki birçok sanatçı ve
ilim adamı İstanbul’a gönderildi. Bu zafer sonucunda Şah İsmail
eski prestijini kaybetti. Bu sayede Doğu Anadolu’da Osmanlılar için
bir tehlike kalmamış oldu. 15 Eylül 1514’te de Tebriz’den
Karabağ’a hareket eden Yavuz’un amacı, kışı orada geçirip,
baharda İran’ı tümüyle almaktı. Ancak şartlar müsait olmadığı
için Amasya’ya gidildi. Çaldıran Zaferi’nden sonra, Erzincan,
Bayburt kesin olarak Osmanlı hakimiyetine geçti. Kemah kalesi
alındı. 12 Haziran 1515’de kazanılan Turnadağ zaferi ile
Dulkadiroğlu beyliğine son verildi. Diyarbakır, Mardin ve Bitlis
Osmanlı hakimiyetine girdi. Böylece Anadolu’da Türk birliği
sağlanmış oldu.
Mercibadık
Zaferi
Fatih Sultan Mehmed devrinden kalan anlaşmazlık ve İran Seferi, Mısırlıların ve Safevilerin ittifak yapmalarına neden oldu. Yavuz Sultan Selim, bu ittifakın yapılacağını öğrenince Mısır seferine karar verdi. Yavuz Sultan Selim, 5 Haziran 1516’da Mısır seferine çıktı. 27 Temmuz günü Osmanlı Ordusu Mısır sınırına dayanmıştı. Mısır Sultanlığına bağlı Antep (18 Ağustos 1516) ve Besni (19 Ağustos 1516) kaleleri birer gün arayla teslim oldular. Ancak asıl savaş 24 Ağustos 1516’da Mercidabık’da oldu. Mısır Ordusu Osmanlıların ezici top ateşi karşısında fazla dayanamadı. Mısır hükümdarı Gansu Gavri ölü olarak bulundu. Kazanılan Mercidabık zaferi sonunda Suriye’nin kapıları Osmanlılara açılmış oldu.
Fatih Sultan Mehmed devrinden kalan anlaşmazlık ve İran Seferi, Mısırlıların ve Safevilerin ittifak yapmalarına neden oldu. Yavuz Sultan Selim, bu ittifakın yapılacağını öğrenince Mısır seferine karar verdi. Yavuz Sultan Selim, 5 Haziran 1516’da Mısır seferine çıktı. 27 Temmuz günü Osmanlı Ordusu Mısır sınırına dayanmıştı. Mısır Sultanlığına bağlı Antep (18 Ağustos 1516) ve Besni (19 Ağustos 1516) kaleleri birer gün arayla teslim oldular. Ancak asıl savaş 24 Ağustos 1516’da Mercidabık’da oldu. Mısır Ordusu Osmanlıların ezici top ateşi karşısında fazla dayanamadı. Mısır hükümdarı Gansu Gavri ölü olarak bulundu. Kazanılan Mercidabık zaferi sonunda Suriye’nin kapıları Osmanlılara açılmış oldu.
Memlükler
ve Ridaniye Zaferi
28 Ağustos 1516’da Halep’e giren Yavuz Sultan Selim hiçbir direnmeyle karşılaşmadan şehri teslim aldı. Hama (19 Eylül 1516), Humus (21 Eylül 1516) ve Şam (27 Eylül 1516) aynı şekilde teslim olurken, Lübnan emirleri de Osmanlı hakimiyetini kabul ettiler. Yoluna devam eden Yavuz 30 Aralık 1516’da Kudüs’e, 2 Ocak 1517’de Gazze’ye girdi. Mercidabık Savaşı’ndan sonra Mısır’ın başına Tumanbay geçti. Tumanbay Osmanlı hakimiyetini kabul etmediği gibi, barış teklifi için gelen Osmanlı elçisini öldürmüş ve Venediklilerden top ve silah alarak Ridaniye’de kuvvetli bir savunma hattı kurmuştu. Yavuz Sultan Selim, ordusuyla birlikte, ilkçağdan beri hiçbir komutanın cebren geçemediği Sina çölünü 13 günde geçerek, Ridaniye’de Mısır Ordusu ile karşılaştı. Mısır Ordusu’na, El-Mukaddam Dağının etrafını dolaşarak güneyden saldıran Yavuz Sultan Selim, bu manevra sayesinde Mısır Ordusunun yönleri sabit olan toplarını etkisiz hale getirdi. 22 Ocak 1517’de Ridaniye Zaferi kazanıldı. Bu zaferle birlikte Memlük Devleti tarihe karıştı.
28 Ağustos 1516’da Halep’e giren Yavuz Sultan Selim hiçbir direnmeyle karşılaşmadan şehri teslim aldı. Hama (19 Eylül 1516), Humus (21 Eylül 1516) ve Şam (27 Eylül 1516) aynı şekilde teslim olurken, Lübnan emirleri de Osmanlı hakimiyetini kabul ettiler. Yoluna devam eden Yavuz 30 Aralık 1516’da Kudüs’e, 2 Ocak 1517’de Gazze’ye girdi. Mercidabık Savaşı’ndan sonra Mısır’ın başına Tumanbay geçti. Tumanbay Osmanlı hakimiyetini kabul etmediği gibi, barış teklifi için gelen Osmanlı elçisini öldürmüş ve Venediklilerden top ve silah alarak Ridaniye’de kuvvetli bir savunma hattı kurmuştu. Yavuz Sultan Selim, ordusuyla birlikte, ilkçağdan beri hiçbir komutanın cebren geçemediği Sina çölünü 13 günde geçerek, Ridaniye’de Mısır Ordusu ile karşılaştı. Mısır Ordusu’na, El-Mukaddam Dağının etrafını dolaşarak güneyden saldıran Yavuz Sultan Selim, bu manevra sayesinde Mısır Ordusunun yönleri sabit olan toplarını etkisiz hale getirdi. 22 Ocak 1517’de Ridaniye Zaferi kazanıldı. Bu zaferle birlikte Memlük Devleti tarihe karıştı.
Halife
Yavuz Sultan Selim
24 Ocak 1517’de Kahire alındı. 4 Şubat 1517’de Yavuz büyük bir törenle Kahire’ye girdi ve Mısır Memlüklerine bağlı Abbasi halifeliğine son verdi. Yakalanan Tumanbay idam edildi. Mısır Seferi sonunda Suriye, Filistin ve Mısır Osmanlı hakimiyetine girdi. Ayrıca Hicaz ve yöresi de Osmanlı topraklarına katıldı. Doğu ticaret yolları tamamen Osmanlıların eline geçti. Elde edilen ganimetler ve alınan vergilerle Osmanlı Hazinesi doldu. 6 Temmuz 1517’de Emanet-i Mukaddese (Mukaddes Emanetler) denilen ve aralarında Hz.Muhammed’in (S.A.V) hırkası, dişi, sancağı ve kılıcı da bulunan eşyaları, Hicaz’dan Yavuz Sultan Selim’e gönderildi.
24 Ocak 1517’de Kahire alındı. 4 Şubat 1517’de Yavuz büyük bir törenle Kahire’ye girdi ve Mısır Memlüklerine bağlı Abbasi halifeliğine son verdi. Yakalanan Tumanbay idam edildi. Mısır Seferi sonunda Suriye, Filistin ve Mısır Osmanlı hakimiyetine girdi. Ayrıca Hicaz ve yöresi de Osmanlı topraklarına katıldı. Doğu ticaret yolları tamamen Osmanlıların eline geçti. Elde edilen ganimetler ve alınan vergilerle Osmanlı Hazinesi doldu. 6 Temmuz 1517’de Emanet-i Mukaddese (Mukaddes Emanetler) denilen ve aralarında Hz.Muhammed’in (S.A.V) hırkası, dişi, sancağı ve kılıcı da bulunan eşyaları, Hicaz’dan Yavuz Sultan Selim’e gönderildi.
29
Ağustos 1516’da Hilafet Abbasi soyundan Osmanlı Soyuna geçti.
Yavuz Sultan Selim, Ayasofya Camii’nde yapılan bir törenle, son
Abbasi halifesi Üçüncü Mütevekkil’den (kendi deyimiyle Hadim-i
Haremeyn-i Şerifeyn) Haremeyn-i Şerifeyn, yani Mekke ve Medine’nin
hizmetkarı ünvanını devraldı ve böylece bütün Müslümanların
dini ve siyasi lideri oldu. Rivayete göre, Üçüncü Mütevekkil
kürsüye çıkıp, Halifeliği Osmanlı Padişahı Sultan Selim
Han’a devrettiğini açıkladı. Sırtındaki cübbeyi Yavuz’a
elleriyle giydirdi.
Halifelik
nişanlarından sayılan kılıcı elleriyle Yavuz’un beline bağladı.
Yavuz Sultan Selim, o andan itibaren Müslümanların dini ve dünyevi
lideri oldu. Artık yalnız padişah olarak değil, “halife”
olarak da anılacaktı ve ondan sonra gelen tüm padişahlar aynı
zamanda halife de olacaklardı. Yavuz Sultan Selim, tahtı
devraldığında 2.375.000 km.kare olan Osmanlı topraklarını sekiz
yıl gibi kısa bir sürede 6.557.000 km.kareye çıkarmayı başardı.
Devletin gelişmesi için de bir çok faaliyeti oldu. Çok düzenli
çalışan bir casus teşkilatı vardı. Bu sayede ülke içinden ve
dışından istediği bilgileri alan Yavuz Sultan Selim’in adam
seçiminde büyük bir isabet yeteneği vardı.
İmar
çalışmaları(Mimari)
Yavuz Sultan Selim, dedesi Fatih Sultan Mehmed zamanında yapılan Haliç Tersanesini kapasite olarak arttırdı. Medreselerin yanında, sosyal ve ticari alanda hizmet verecek birçok bina inşa ettirdi. Hayatı yoğun savaşlarla geçen Yavuz Sultan Selim, Diyarbakır Fatih Paşa, Elbistan Ulu Camii, Şam Salihiye’de Muhyiddini Arabi’ye Camii, İmaret ve Türbesi gibi hayır eserleri de yaptırmaya fırsat bulmuştur. Ayrıca temelini attırdığı İstanbul Sultan Selim Camii’ni bitirmeye ömrü yetmemiş, bu eser oğlu Kanuni Sultan Süleyman tarafından tamamlanmıştır.
Yavuz Sultan Selim, dedesi Fatih Sultan Mehmed zamanında yapılan Haliç Tersanesini kapasite olarak arttırdı. Medreselerin yanında, sosyal ve ticari alanda hizmet verecek birçok bina inşa ettirdi. Hayatı yoğun savaşlarla geçen Yavuz Sultan Selim, Diyarbakır Fatih Paşa, Elbistan Ulu Camii, Şam Salihiye’de Muhyiddini Arabi’ye Camii, İmaret ve Türbesi gibi hayır eserleri de yaptırmaya fırsat bulmuştur. Ayrıca temelini attırdığı İstanbul Sultan Selim Camii’ni bitirmeye ömrü yetmemiş, bu eser oğlu Kanuni Sultan Süleyman tarafından tamamlanmıştır.
İşte
Yavuz Sultan Selim Hanın bir tarafı Kahramanmaraş’lı Ata’mızı
ceddimizi iyi tanıyalım.
Kalınız
sağlıcakla…
