Hemen hemen hepimiz hayatımızda en az bir kez yanık olayını yaşamışızdır. Yanıklar günümüzde ev kazalarının en başında gelmektedir. Özellikle evde küçük çocuğu olanların en çok korktuğu şeydir yanıklar. Bazı yanıklar kişiyi hem psikolojik hem de fiziksel olarak olumsuz etkiler.
Yanık; ısı, kimyasal ve elektrik gibi etkenlerin dokularda yaptığı tahribattır. Yanığın şiddeti ise yanığı oluşturan etkene ve etkenin süresine, tahrip olan alanın kritik alan olup olmadığına, büyüklüğüne ve derinliğine, kişinin yaşına ve sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Eğer yanığın oluştuğu bölge büyük ve yanıklar derinse kişi için hayati tehlike oluşturabilir
Birinci derece yanıklarda, sadece derinin üst yüzeyi hasar görür. Yanan bölgede kızarma ve hafif ağrı hissedilir. Birinci derece yanıklara en iyi örnek güneş yanıklarıdır.
İkinci derece yanıklar, birinci derece yanıklara göre daha derin yanıklardır. Etkilenen bölgede kızarıklığın yanında aynı zamanda su toplamış kabarcıklarda görülür.
Genelde sıcak suyun etken olduğu yanıklar ikinci derece yanıklara örnektir.
Bu tür yanıklarda deri mikrop kapmaya çok müsait hale gelir.
Üçüncü derece yanıklarda derinin tüm tabakaları etkilenir. Hasar gören sinir uçları nedeniyle genelde ağrı yoktur, deride renk değişimi, sertlik ve aşırı kuruluk vardır.
Bazı durumlarda yanık kemiğe kadar işlemektedir. Genelde kişide kalıcı izler bırakır.
Yanıklarda ilk yardım önemli bir yer tutar ve yanığın etkenine göre değişiklik gösterir. Yanığı oluşturan etkenin ısı olduğu durumlarda izlenmesi gereken yol ise şöyledir;
Yanığa sebep olan etkenden kişiyi uzaklaştırmak
Varsa kişinin yanan bölgesindeki aksesuarları (yüzük,saat vs.) çıkarmak
Yanan bölgeyi soğuk suya tutmak
Soğuk ile ıslatılmış temiz bir bezi yanan bölgenin üzerine örtmek.
Elektrik ile oluşan yanıklar genelde hayati tehlikede taşır. Elektrikle oluşan yanma durumlarında ise ilk yardım şöyledir;
Kişiye dokunmadan önce elektrik akımı mutlaka kesilmelidir.
Hasta kesinlikle kıpırdatılmamalı ve su ile temas ettirilmemeli
Kişinin üzerine mümkünse temiz bir bez örtülmeli ve zaman kaybedilmeden sağlık ekiplerine haber verilmelidir.
Kimyasalların sebep olduğu yanıklarda ilk yardım adımları ise şu şekildedir;
Kimyasal madde hemen hastadan uzaklaştırılır
Yanan bölge bol su ile yavaş ve yumuşak hareketlerle en az 20 dakika yıkanmalı ardından temiz bir bezle hafifçe örtülmelidir.
Yanığın tedavisi yanığın derecesine göre değişebilmektedir. Birinci derece yanıklar genelde açık bırakılırken ikinci derece yanıklarda özel materyaller kullanılarak yaranın üzeri mikrop almaması için kapatılır. İkinci derece yanıklarda su toplayan kısımlar kesinlikle patlatılmamalıdır çünkü bu yaranın mikroplara daha açık hale gelmesine, iyileşme sürecinin uzamasına ve iz kalma ihtimalinin artmasına sebep olur. Üçüncü derece yanıklarda ise tedavi sonrasında belirgin izler kalabilir. Bu durumda kişiye iyileşme tamamlandıktan sonra cerrahi operasyon veya lazer tedavisi uygulanabilir.
