Haber-Röportaj: İlker ÇAKAN
Ekonomik açıdan artık ekonomik birlikteliğe doğru gidiyoruz
“Gürcistan’a iki yılı aşkın bir süre önce geldim. Burada açıkçası kendimi şanslı addediyorum. Karadenizli olmam ve bu bölgeyi yakından tanımam nedeniyle bu insanların mantalitesini ve yaşama bakışlarını daha erken anladım. Çünkü bize yakınlar, aile değerleri ve insani ilişkiler açısından, yaşam sitili, mutfağı bize benzedikleri için bize çok yakınlar. İki ülke arasındaki siyasi ilişkiler ve üst yöneticiler Sayın Gürcistan Devlet Başkanı Saakashvili ile Sayın Başbakanımız arasındaki, Sayın Cumhurbaşkanımız arasındaki ilişkiler son derece olumludur. Dolayısıyla bu bizim ilişkimizi daha da kolaylaştırıyor. İki ülke arasındaki işbirliği ve bu yakınlaşma öyle bir düzeye geldi ki artık adeta ekonomik açıdan artık ekonomik birlikteliğe doğru gidiyoruz diyebilirim.
Gümrüklerde tek pencere sistemi ihdas edilecektir
Çünkü iki ülke arasında serbest ticaret anlaşması var. Şimdi gümrüklerde tek pencere sistemi ihdas edilecektir. Buna göre de Ticari limanların gümrüklerden geçişleri çok daha hızlanacaktır. Çünkü geçişlerde kontrol sadece bir yerde, çıkış yapılan ülkede olacaktır. Bu durum ekonomik ve ticari ilişkilerde daha çok faydası olacaktır.
Bunun dışında iki ülkenin entegrasyonundan bahsederken Batum Havalimanından da bahsetmek gerekir. Burası ikili anlaşmalar çerçevesinde iç Türk Hava Limanı gibi kullanılabiliyor. Bunun başka bir dünyada sadece Cenevre’de var. Burası bu konuda dünyada ikinci örnektir. En son gelişme de iki ülkenin entegrasyonu ve birbirine daha yakınlaşması bakımından en önemli gelişmede Mayıs ayında Sayın Başbakanımızın Batum’u ziyareti sırasında oldu. Orada Gürcistan Devlet Başkanı Saakashvili ile görüşmelerinden sonra bir protokol imzalandı. Zaten daha önce iki ülke arasında bir vize muafiyeti anlaşması vardı. Bu konuda böylece daha da ileri gidildi.
Kimlik geçişte de 90 gün kalma imkanı sağlıyor
Nüfus cüzdanı ile kimlikle geçiş imkanı sağlandı. Kimlikte geçişte vizesiz geçişte ne kadar kalabiliyorsanız, oda 90 gündür. Kimlik geçişte de 90 gün kalma imkanı sağlıyor. Bu iki anlaşmanın yenilenmesi ile ilgili bir süre olabilir ama şu anda bu anlaşma zaten yeni yapıldı. Bu ikili anlaşmada birisi vazgeçtiğini söylemediği sürece bu anlaşma devam eder ve zaten de devam edecektir. Böylece kimlikle geçiş 90 gün kalış imkanı sağlıyor. Kimlikle geçişte alınan 1 TL. ücret bedeli yerel anlamda belirlenir. Bu durum iki ülke arasında yapılan anlaşmada yoktur. Bizim ülke tarafındaki Sarp Gümrük Kapısı birkaç yıl önce yenilenmişti. Gürcistan tarafında ise Mayıs ayı sonunda yeni tesisleri açıldı. Şimdi şu an Gürcü tarafında daha çok muayene peronu vardır. Türk tarafında daha az gibi görünüyor ama belki Türk tarafında yeni bir düzenleme yapılması söz konusudur. Geçenlerde iki ay önce Sayın Gümrük ve Ticaret Bakanımız Hayati Yazıcı Batum’a gelmişti. Orada birlikte Sarp Kapısını ziyaret etti ve orada incelemelerde bulundu. Burada birtakım talimatlarda verdi belki orada yakında herhalde orada yeni bir düzenleme yapılması söz konusu olacaktır.
Yapılacak bu düzenleme özellikle yaya geçişlerini daha da rahatlatacaktır. Şu anda ekonomik açıdan biz Gürcistan’ın bir numaralı ortağıyız. Geçen yılki ticaretimiz 1.2 milyar dolar oldu. Buradaki Türk firmalarının mevcudiyeti son derce güçlü özeliliktedir. İnşaat, baraj alanında, hidroelektrik santralleri konusunda Türk firmaları çok aktiftir. Tarım alanı konusunda da iş adamlarımız yatırım yapıyorlar. Çok farklı alanlarda da yatırımlarımız var. İki ülkenin büyük iki havaalanını Batum ve Tiflis’i TAV işletiyor. Dolayısıyla burada çok değişik sektörlerde Türk yatırımları var. Bu yatırımların toplamı da bir milyon dolara erişiyor. Dolayısıyla bizim burada ekonomik mevcudiyetimiz çok güçlüdür. Ama kapılarda tek pencere sisteminin ihdas edilmesi ve vatandaşların geçişlerinde sağlanan bu ek kolaylıklarla bu daha da artacaktır. Özellikle sınıra yakın Acara Bölgesinde Türk girişimcilerin çok daha aktif olacaklarını ve oradaki mevcudiyetlerini daha güçlendireceklerini düşünüyorum. Gürcülerinde özelikle mevsimlik çalışmak amacıyla Karadeniz kıyılarına gittiklerini biliyoruz.
Türk iş adamlarına Gürcistan’da yatırım yapmalarını tavsiye ederim
Yerel makamlarımızla temaslardan bunu biliyoruz. Türk vatandaşlarının Gürcistan tarafındaki bireysel alışverişleri ucuz olmaları nedeniyle sigara ve yakıta yöneliktir. Biz bu kadar entegre olduktan sonra Türkiye’de ve Gürcistan’da yatırım yapma konusunda Türk iş adamlarına Gürcistan’da yatırım yapmalarını tavsiye ederim. Batum’da yatırım yapsınlar ve Batum’da mağaza açsınlar. Ne satıyorlarsa orada satış yapsınlar. Rahatlıkla burada tekstil konusunda aktif olabilirler. Türk iş adamlarımıza özelikle mesajımız buradaki koşullar son derece elverişlidir. Bu konuda Acara Başbakanı Sayın Levan Varshalomidze’nin bakış açısı son derece olumludur.
Gürcistan hukuki alt yapı yönünden sürekli yenilenen bir ülkedir
Entegre tesis yapmak isteyenlere son derece kolaylık sağlıyorlar. Gürcistan hukuki alt yapı yönünden sürekli yenilenen bir ülkedir. Bu yenilenmeler yapılırken mesala vergi kanunda yeni düzenlemeler yapılırken özellikle Gürcistan’a gelen yabancı yatırımcılardan gelen şikayetler dikkate alınıyor. Dolayısıyla bu şikayetlerin önümüzdeki dönemde daha da azalacağını düşünüyorum. Çünkü yapılan her değişiklik iş adamına daha uygun oluyor. Batum ve Tiflis’te Ticaret Müşavirliğimiz var. Bize gelen iş adamlarımıza yardımcı ve yol gösterici olmaya çalışıyoruz. Gürcistan’ın bağımsızlığından bu tarafa burada 20 yıl çalışan çok deneyimli iş adamlarımız var. Bunların kurdukları dernekler var. Burada onları en iyi şekilde yönlendirmeye çalışıyoruz.
20 yıldır hiç sorun yaşamamış firmalar var
Ama buradaki yasalar çerçevesinde uygun bir danışman mali uzmanla da çalıştığınız takdirde de açıkçası fazla bir sorununuzun olacağını tahmin etmiyorum. Burada 20 yıldır hiç sorun yaşamamış firmalar var. Bu nedenle bu ülkenin sistemini iyi bilmek lazımdır. Yapılan değişikleri de iyi takip etmek lazım ki herhangi bir sorun yaşanmasın. Burada hukuki mevzuatla yapılan değişiklikler sürekli şikayet konuları dikkate alınarak yapılıyor. Böylece yatırımcılara daha rahat bir ticaret ortamı sağlanmış oluyor. Gürcistan’a geldiğimde kendimi yabancı gibi hissetmedim. Karadenizli olduğum için iki ülkenin insanlarının bakış açılarında ve çoğu özelliklerinde de benzerlik vardır.
Gürcüler sosyal ilişki kurulacak ve son derece sıcakkanlı insanlardır
Karadenizli hemşehrilerimize mesajım; Gürcüler sosyal ilişki kurulacak ve son derece sıcak kanlı insanlardır. Dünyaya bakış açısı, insani ilişkiler, aile yapıları, aile değerleri bizimle çok yakındır. Dolayısıyla Türk ve Gürcü vatandaşlar arasında çok sıcak bir ilişki kurulacağını düşünüyorum. Bu ilişki aslında vardır. Benim görüştüğüm birçok kişi hatta Karedeniz’de işçi çalıştıran birçok insan var herkesin söylediği çok memnunuz ifadesidir.
Türkiye’deki kurallarla Gürcistan’daki kurallar farklıdır
Gürcistan farklı kuralları olan bir ülkedir. Türkiye’deki kurallarla Gürcistan’daki kurallar farklıdır. Gürcistan’a geçtikten sonra kurallara uyma konusunda dikkat etmek gerekir. Batum Başkonsolosluğumuz Gürcistan’a giriş yapan vatandaşlarımızı bilgilendiriyor. Tutuklamalar konusunda çok şikayet gelmişti. Geçen yıl bu konu çok gündeme gelmişti. Biz bu konunun çok üstüne gittik. Gürcü makamlarıyla da görüştük. Üst düzeyde de bu konular ele alındı. Bu konuda da Gürcü tarafı çok olumlu tepki verdi. Birçok Türk vatandaşımız da affa uğradı. Bu iyi ilişkiler sayesinde oldu. Hatırladığım kadarıyla tutuklu 46 vatandaşımızın içinden 39 tanesi Devlet Başkanı Saakaşvili’nin affıyla serbest bırakıldı. Burada uygulanan adli uzlaşı sistemi vardır. Gürcü sisteminde vatandaşlarımızın bilmedikleri veya yanlış değerlendirdikleri bir konu var.
Tüm şikayetleri Gürcü yetkililerine iletiyoruz
Buradaki mevzuat çerçevesinde bir şekilde tutuklandığınız zaman hakim karşısına çıktığınızda size ne suçlama isnad ediliyorsa ve onu kabul ettiğiniz takdirde bir adli uzlaşı süreci başlıyor ve belli bir meblağ karşılığında sizin mahkumiyetinizin süresinde indirime gidiliyor. Bu durumda suçlar komple de kaldırılabiliyor. Vatandaş bunu iyi değerlendiremiyor. Bu konuda farklı yorumlar yapılıyor. Bunların sistemi böyledir. Bu demek değildir ki işlemediğiniz bir suçu kabul edeceğiniz demek değildir. Bu konular Batum’da sınırdan geçtikten sonra gündeme geldiği için Batum Başkonsolosluğumuza da yeni bir hukuk müşaviri, danışmanı alındı. Vatandaş böyle bir zor durumda kaldığı zaman vatandaşı en iyi şekilde yönlendirme konusunda Başkonsolosluğumuzda hizmete hazır vaziyettedir. Tüm şikayetleri Gürcü yetkililerine iletiyoruz. Mahkumiyet durumları bir ara çok gündeme gelmişti. Bu konu en üst düzeyde gündeme getirildi ve önemli bir neticede alındı. Karşılaştırmak açısından şunu diyebilirim. Sınırda şimdi kimlikle geçişe açıldı. Daha ilk gece vatandaş kapıya dayanmıştır.
Büyük bir tutuklama, mahkumiyet olmadı ve sorun çıkmadı
İlk gece Rize kültür heyetinin düzenlediği konser için vatandaşlarımızın bir kısmı kimlikle geçiş yapmıştır. O günden bu tarafa Gürcistan’a geçişte sürekli bir artış oldu. Bunu Sarp Sınır Kapısındaki bilgilerden gözlemleyebiliyoruz. Bunun sonucunda büyük bir tutuklama, mahkumiyet olmadı ve sorun çıkmadı.
Batum, Gürcistan’ın ticaret ve ekonomik merkezini oluşturacaktır
Vatandaş da geçmişte olan olaylardan sonra, bizim de girişimlerimiz sonucunda birçoğu adli uzlaşı yoluyla serbest kaldı. Ama Gürcistan’a girdiğimizde farklı olduğumuzu anladık. Bu ülkedeki kurallara dikkat ettiğimizde farklı bir sorun olacağını tahmin etmiyorum. Ama şunu da aklımızda tutabiliriz. Batum, Gürcistan’nın turizm ve ticaret merkezi olma yönünde hızla ilerliyor. Gürcistan Devlet Başkanı Saakashvili’de buna çok çok önem veriyor ve özellikle yabancı yatırımları Batum ve Karadeniz kıyılarına yönlendiriyor. Batum belkide önümüzdeki dönemde Gürcistan’ın ticaret ve ekonomik merkezini oluşturacaktır.
Gürcistan’ın da ötesinde bölgenin gerisine (Azerbaycan, Ermenistan, İran)hizmet ediyor. Buradan mal girişleri oluyor. Çünkü Karadeniz bölgesinde en büyük liman Batum limanıdır. Batum’da yatırım yönünden çok iyi durumdayız. Batum’da Türk iş adamlarının yatırım oranı % 70’dir. Ama mevcutla yetinmemek lazımdır. Daha da yatırım yapmak lazımdır. Türk iş adamlarımızı Gürcistan’a yatırım yapmalarını bekliyorum. Yabancı, büyük sermaye gelmeden biz buraya kesin gelelim. Kapılar açılıyor, tek pencere sistemi var. Bunların hepsi bu nedenle karşılıklı bağımlılığı entegrasyonu sağlamak gerekir.
Bundan her iki ülkede çok yarar sağlar. Çünkü Gürcistan yabancı yatırım çekmeye çalışıyor. Bu sayede ekonomik gelişmesine katkıda bulunmaya çalışıyor. Komşusu olarak en avantajlı durumda biziz. İki ülke arasında büyük kültürel benzerlikler var. Her açıdan benzerlik var. O halde birlikte olmamak için hiçbir sorun, engel yoktur. Birlikte hareket edip, hem Gürcistan’ın hem bölgenin merkezi haline bizim getirmemiz gerekir.
Batum’a yatırım yapmaları konusunda geç kaldıklarını söylüyorum
Bunu başarmamız lazımdır. Gazeteci olarak bende Türkiye’de gittiğim her yerde iş adamlarımıza Batum’a yatırım yapmaları konusunda geç kaldıklarını söylüyorum. Söylediğiniz kesinlikle doğrudur. Bizim de verdiğimiz mesaj budur, başka bir mesaj değildir. Türk iş adamlarını Batum’a yatırım yapma konusundaki gayretlerinizden dolayı size şükranlarımı sunuyorum. Bunu çok iyi yapıyorsunuz. Super bir çalışmadır. Tokat Ticaret ve Sanayi Odası üyelerini Batum ziyareti konusunda girişimde bulundum, yazışmalar yapıldı. Mart ayı içinde Batum’a gelmeleri planlanmaktadır. Çok güzel ve harikadır. Bu konuda Acara Başbakanı Levan Bey çok aktif, son derece olumlu, sürekli Türkiye’ye gidip, geliyor. Türk iş adamlarının Batum’a yatırım yapmaları konusunda yoğun gayret sarf ediyor. Türk Hava Yolları yetkilileri ile konuşur, Batum’a daha çok sefer konulmasın istiyor.
Gürcistan’a yatırım yapma konusunda iş adamlarımızı Gürcistan’a bekliyoruz
Kamuoyunda tutuklama ile ilgili olarak halk arasında dolaşan haberlere inanmayın. Bunların gerçekle alakası yoktur. Gerçek bilgiyi Batum Başkonsolosluğumuzdan alabilirsiniz. Basın mensupları bizlere sorar ve bizlerde cevabını veririz. Bu kadar geçişlerin fazla olduğu bir dönemde tutuklama ile ilgili olarak öyle bir sorun yoktur. Kamu oyunda kulaktan kulağa dolaşan tutuklama haberleri ilgili söylenen rakamlar eski dönemlerde olanların altındadır. Çünkü vatandaşımız eskiye göre daha bilinçli hareket ediyor ve özen gösteriyor. Buranın kurallarına daha fazla uymaya dikkat ediyor. Dolayısıyla böyle sorunda yaşanmaz. Türk iş adamlarının Gürcistan’a yatırım yapmaları konusunda Gürcistan’da olumlu bir hava vardır. Yanı başımızda olan Gürcistan’a yatırım yapma konusunda iş adamlarımızı Gürcistan’a bekliyoruz. Batum’da inşaat sektöründe, tarımda daha çok iş var. Bazı iş adamlarımız burada arazi alıp, seracılık yapıyorlar. Bu sadece bir örnektir.
İki komşu ülkeyiz. Gerçekten bölgeye iyi örnek olacak ilişkilerimiz var
Bunlar yapılabilecek iş konularıdır. Batum’da daha yatırım yapılacak daha çok iş sahası vardır. Yatırım yapacak iş adamlarımızın her türlü sıkıntılarında yanlarında olmaya her zaman hazırız. Gürcistan Türkiye Büyükelçisi olarak Gürcistan’da yatırım yapacak işadamlarımıza kesinlikle mesajımız budur. İki komşu ülkeyiz. Gerçekten bölgeye iyi örnek olacak ilişkilerimiz var. Bu aşama gerçekten istisnai bir aşamadır. Kolay kolay hiçbir yerde görülmeyen, Türkiye açısından da baktığınızda kimlikle geçiş sadece Gürcistan’la vardır. Başka kimseyle yoktur. Kimlikle geçişi Avrupa Birliğini bir tarafa koyarsanız dünyada başka bir yerde yoktur. Türkiye açısından da KKTC hariç onun dışında kimlikle geçiş ile ilgili olarak ilk yaptığımız anlaşmadır. Bu nedenle Türkiye’nin ve Gürcistan’ın geleceğini birlikte görüyorum. İki ülke ekonomik açıdan daha ne kadar entegre olursa, birbiriyle kenetlenirse ikisi de daha hızlı bir şekilde yükselir, gelişir ve daha iyi noktalara geliriz.”
Gürcistan Türkiye Büyükelçisi Levent Murat Burhan’ın özgeçmişi
Doğum yeri ve tarihi: Merzifon, 30.01.1959 Mezuniyet yılı Lise: İtalyan Lisesi, İstanbul 1977 Üniversite: Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi, Uluslararası İlişkiler 1981 Bildiği yabancı diller: İngilizce, Fransızca, İtalyanca, Almanca, İspanyolca, Dışişleri Bakanlığı bünyesinde görev yaptığı yerler: 1982-1984 Merkez, Hudut Dairesi Aday Meslek Memuru, III. Katip, 1984-1985 Merkez, Protokol Genel Müdürlüğü III. Katip, 1985-1987 Mogadişu Büyükelçiliği II. Katip, 1987-1988 Merkez, Personel Dairesi II. Katip, Başkatip, 1988-1991 Münih Başkonsolosluğu Konsolos, 1991 Merkez, Personel Dairesi Başkatip, 1991-1993 Cumhurbaşkanlığı Özel Kalem Müdür Yardımcısı, 1993-1997 Birleşmiş Milletler Daimi Temsilciliği Başkatip, Müsteşar, 1997-1999 Sofya Büyükelçiliği Müsteşar, 1999-2001 Merkez, Balkan Ülkeleri Dairesi Daire Başkanı, 2001-2005 Moskova Büyükelçiliği Birinci Müsteşar, 2005-2006 Merkez, Daire Başkanlığı Daire Başkanı, 2006-2009 Merkez, Doğu Avrupa Genel Müdür Yardımcılığı Genel Müdür Yardımcısı Vekili, Elçi, Genel Müdür Yardımcısı, 2009- Tiflis Büyükelçiliği Büyükelçi.
